اخبار تخریب میراث فرهنگی خوزستان

«دندان بودا» ثبت‌جهانی‌شده محوطه‌‌شوش هنوزنه!

یک استاد دانشگاه گفت: دولت باید تلاش کند تا میان خود و مردم حسن اعتماد ایجاد کند، به‌گونه‌ای که اگر شخصی یک شیء تاریخی را پیدا کرد، جرأت کند آن را به سازمان میراث فرهنگی تحویل دهد و سازمان نیز به او پول پرداخت کند.

حسن کریمیان - باستان‌شناس - که در سومین همایش ملی قانون و میراث فرهنگی در آمفی‌تئاتر کاخ ملت در مجموعه‌ی سعد‌آباد سخن می‌گفت،‌ ادامه داد: میراث فرهنگی، مال مردم است. نباید با مردم در این زمینه درگیر شد، بلکه باید در زندگی عادی مردم و حفاظت از میراث فرهنگی یک رابطه‌ی مسالمت‌آمیز ایجاد کرد. اگر بخواهیم مانعی در این زمینه ایجاد کنیم، مردم علیه میراث فرهنگی موضع می‌گیرند.

او با تأکید بر این‌که مدیریت میراث فرهنگی باید اندیشمند و متمرکز باشد‌، بیان کرد: این مدیریت موظف است از همه‌ی زوایا، کار را ببیند، به بی‌راهه نرود و به ماجرا ابعاد سیاسی ندهد. میراث فرهنگی مانند مدرسه است که هیچ درآمدزایی ندارد. این دو نهاد، آینده‌ی مملکت هستند و نباید با آن‌ها بازی کرد.

وی با اشاره به مخالفت‌هایی که در زمان ادغام سازمان میراث فرهنگی با سازمان گردشگری از سوی برخی اساتید دانشگاه و خود او مطرح شد، اظهار کرد: گوش شنوایی در آن زمان نبود، یک نفر می‌خواست سازمان را بزرگ کند تا زیر نظر معاونت ریاست جمهوری برود و خودش معاون رییس‌جمهور شود که این کار را انجام داد و هیچ‌گاه به مشکلاتی که به‌دنبال این اتفاق برای میراث فرهنگی در آینده رخ می‌داد، فکر نکرد.

کریمیان تأکید کرد: سازمان میراث فرهنگی باید تدبیر کند تا از رفتن به راه‌هایی که عامل تخریب آثار است، پرهیز شود. باید این تدبیر به‌گونه‌ای باشد که مردم جرأت کنند اگر یک شیء تاریخی پیدا کردند، با تحویل دادن به سازمان میراث فرهنگی، پول آن را بگیرند، نه این‌که برای‌شان دردسر درست شود.

این باستان‌شناس اظهار کرد: باید بحث آموزش‌های همگانی را قوی‌تر کرد تا مردم بدانند میراث فرهنگی چیست. در صورتی که ما کار عمیق فرهنگی درازمدت انجام دهیم احتمالا می‌توانیم نظر مثبت مردم را نسبت به مسائل میراث فرهنگی جلب کنیم.

کریمیان ادامه داد: مگر می‌شود در یک روز، چند اثر در فهرست آثار ملی به ثبت برسد‌، دستورات حفاظتی آن به استان‌ها ابلاغ شود‌، بعد از مدتی این آثاری از فهرست آثار ملی خارج یا تخریب شوند؟! از سوی دیگر، سازمان میراث فرهنگی برای مرمت آثار تاریخی اعتبار می‌گذارد، ولی یک سازمان دیگر با انتخاب کلمات ناآشنایی مانند «بافت فرسوده» برای تخریب این آثار جایزه می‌گذارد، این یک پارادوکس برای جامعه است که اگر به‌صورت علمی به آن نگاه کنیم می‌بینم حل‌نشدنی است. در واقع، این نقص به مدیریت مواریث میراث فرهنگی بازمی‌گردد.

وی با تأکید بر این‌که مسوولان می‌توانند با تشکیل یک شورا بر عملکرد نهادهایی که به‌طور موازی عمل می‌کنند و موجب تخریب آثار تاریخی می‌شوند نظارت کنند، بیان کرد: اداره‌ی اوقاف یا اماکن متبرکه‌ای که خود هیأت امنا دارند مانند حرم حضرت معصومه (س) یا نهادهایی مانند شهرداری‌ و سازمان مسکن و شهرسازی‌ دوست دارند در هریک از آثار تاریخی دخالت داشته باشند، از سوی دیگر، سازمان میراث فرهنگی نیز با اختصاص اعتبار، ثبت آثار و انجام مرمت‌های دوره‌یی تلاش می‌کند این آثار را حفظ کند تا دست کم بتواند یک ترک را از بین ببرد، اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که اگر نوع نگاه سازنده نباشد، بازنده‌ایم.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: سازمان میراث فرهنگی یک اثر تاریخی را در فهرست آثار ملی ثبت می‌کند، دیوان عدالت اداری این اثر را از ثبت خارج می‌کند! سازمان میراث فرهنگی یک اثر را مرمت می‌کند و یک نفر دیگر با صحنه‌سازی آن اثر را تخریب می‌کند! وضعیت کنونی برای حوزه‌ی میراث فرهنگی بسیار بد است باید به‌طور ریشه‌یی و عمیق به این قضیه نگاه کرد و هر چیزی را که موجب تخریب آثار تاریخی می‌شود با برنامه‌ریزی مناسب از بین برد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر معتقدیم برای حفاظت از خودمان، روزی می‌رسد که باید پشت همین دیوار خرابه‌ها پناه بگیریم، باید موارد علمی را بدون متهم کردن افراد، سر یک میز بگذاریم و آن‌ها را بررسی و راهکار برای‌شان پیدا کنیم. این نبودن هماهنگی میان دستگاه‌ها و دخالت‌هایی که در هر زمینه صورت می‌گیرد، کارها را خراب می‌کند.

کریمیان با تأکید بر این‌که باید ریشه‌ی تضادها را حل کرد،‌ افزود: عامل اصلی پدیده‌ی تخریب باید از بین ببرد چون ممکن است در عرصه‌های بین‌المللی نیز با مشکلاتی مواجه شویم.

او با مطرح کردن این پرسش که امروز قوانین بومی ما چقدر با قوانین بین‌المللی انطباق دارند‌؟ اضافه کرد: من به‌عنوان یک باستان‌شناس آنچه را که درک می‌کنم، این است که از قوانین بین‌المللی فاصله داریم و این فاصله باید برطرف شود. چرا به این قضیه فکر نمی‌کنیم که در کشورهای دیگر چنین اتفاق‌هایی در این حجم رخ نمی‌دهد؟ مثلا دندان «بودا» در بنگلادش ثبت جهانی شده است، اما ما هنوز شوش را به ثبت نرسانده‌ایم. این خیلی دلهره‌آور است که برای یک حراجی‌ وکیل می‌گیریم،‌ پول می‌دهیم، ولی دست آخر می‌بازیم، در حالی که می‌توانستیم با آن پول دست کم دور محوطه‌ی تاریخی جیرفت یک حصار بکشیم. اگر از آثار تاریخی حفاظت کنیم، این آثار از دست‌مان نمی‌روند که مجبور باشیم برای برگرداندن‌شان دوباره تلاش کنیم.

در این همایش مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی نیز در سخنانی گفت: در طول سال‌های گذشته، با حمایت‌های قانونی و قضایی توانستیم از آثار تاریخی کشور حفاظت کنیم. علاقه‌مندیم با همکاری و همدلی همه‌ی دستگاه‌های موجود در کشور این کار را ادامه دهیم.

آتوسا مومنی افزود: فقط سازمان میراث فرهنگی میراث‌دار هویت ایران نیست، تاریخ و تمدن این کشور متعلق به همه است. بنابراین حفاظت از این آثار همدلی همه‌ی دستگاه‌های اجرایی را می‌طلبد.

مرجع / ایسنا