سلام خوزستان
انتشار اخبار سیاسی- اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خوزستانسلام خوزستان
انتشار اخبار سیاسی- اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خوزستانیک تحلیل فرهنگی
تئاتر خصوصی؛ اوج عزت یا حضیض ذلت؟ 9111-12480-5 کد خبر |
| نقش تئاتر در میان هنرها را می‌توان به نقش دو در میان ورزش‌ها تشبیه کرد. تئاتر مادر هنرهای دیگر است و نقش بسزایی در رشد فرهنگی و هنری بشر داشته است. تئاتر به علت این که هنر خاصی است احتیاج به کمک دولت و شهرداری‌ها دارد تا بتواند به حیات خود ادامه دهد اما نکته درخور توجه خصوصی شدن تئاتر است که هم می‌تواند پله‌ای برای پیشرفت این هنر باشد و هم می‌تواند شیبی برای سقوط آن. اکنون خصوصی‌سازی یا خصوصی شدن هنر تئاتر را بررسی می‌کنیم و به محاسن و معایب آن می‌نگریم و نگاهی هم به نظرات پیشکسوتان این هنر می‌اندازیم.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) ـ منطقه خوزستان ـ روند دولتی شدن در دهه 50 خورشیدی به راه افتاد و تاکنون ادامه دارد. اما در چند سال اخیر زمزمه‌هایی برای حرکت به سوی تئاتر خصوصی شنیده می‌شود و قدم‌هایی هر چند کوچک در این راه برداشته شده که هنوز به نتیجه نرسیده است.
براساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و متناسب با اصل 44 قانون اساسی تئاتر باید ساز و کارهای خود را برای رسیدن به بخش خصوصی دنبال کند و برنامه‌های لازم برای این امر محقق شود. ولی نکته و پرسش این است که هنرمندان به عنوان صاحبان اصلی هنر تا چه حد تمایل دارند خود متولی و متصدی تولیدات تئاتر باشند و آیا این استقلال و بازدهی مالی را در کار خود احساس می‌کنند یا خیر؟
خصوصی شدن تئاتر عملی نیست حمیدرضا آذرنگ در این باره می‌گوید: در جامعه امروز ما خصوصی شدن تئاتر عملی نیست و تنها شعار است. زمانی که تئاتر از نظر مفهومی زیر نظر دولت است هرگز نخواهد توانست به شکل خصوصی اداره شود. وی، با خوب توصیف کردن خصوصی‌سازی تئاتر، می‌افزاید: تئاتر هم مانند دیگر حرفه‌ها اگر خصوصی شود هم باعث رشد کیفی هم رشد کمی آن می‌شود و حتما از وضعیت کنونی تئاتر بهتر است. با خصوصی شدن تئاتر این هنر هم از لحاظ مادی و هم از لحاظ مفهومی بهبود خواهد یافت. این هنرمند تئاتر خاطرنشان می‌کند: تهیه‌کننده یا حامی مالی حتما در اهداف هنرمند تئاتر تاثیر می‌گذارد اما تاثیری که تهیه‌کننده یا بخش خصوصی می‌گذارد صددرصد کمتر از تاثیرگذاری کنونی دولت بر تئاتر است. نویسنده نمایش "ترن" اعتقاد دارد: در صورت خصوصی شدن تئاتر تهیه‌کننده خصوصی باید ممیزی‌ها را رعایت کند چراکه هر کسی بخواهد در جامعه‌ای کار کند باید طبق قاعده‌های فرهنگی آن جامعه کار کند و نمی‌تواند قاعده‌شکنی کند. اگر آزادی بیان هم بخواهد وجود داشته باشد دارای حدودی است و نمی‌توان قانون آن را شکست. از نگاه آذرنگ: به این شکل نیست که اگر تهیه‌کننده تئاتر شخصی و خصوصی باشد ممیزی به طور کلی از بین برود و فضایی که دوستان فکر می‌کنند به وجود بیاید. تئاتر در نفس خود انسان‌ساز است و رسالت بزرگ فرهنگ‌سازی را برعهده دارد و به خودی خود خیلی از قاعده‌ها را رعایت می‌کند. به گزارش خبرنگار ایسنا، تئاتر خصوصی زمانی می‌تواند در کشور ما وجود داشته باشد که با ایجاد سالن‌های زیاد تئاتر در سراسر کشور توسط دولت و شهرداری‌ها امکان اجرای بیشتر برای تمام گروه‌ها فراهم شود و تهیه‌کنندگان بتوانند آزادانه به کیفیت کارها فکر کنند. همچنین با در دسترس بودن برای همه اقشار جامعه می‌توان به مرور زمان به درآمد تئاتر هم امیدوار شد چراکه آن زمان تئاتر دیدن برای مردم به نیازی فرهنگی تبدیل می‌شود.
خصوصی‌سازی باعث ابتذال تئاتر می‌شود؟
عده‌ای دیگر بر خلاف عقیده پیشین معتقدند که اگر تئاتر به سمت خصوصی‌سازی برود دچار ابتذال می‌شود چراکه ناگزیر به کسب درآمد می‌شود و وقتی دغدغه کسب درآمد زیاد شود مطمئنا از کیفیت فرهنگی و هنری کاسته می‌شود. یکی از دلایل آسیب‌پذیر بودن تئاتر خصوصی این است که ممکن است به تئاتر گیشه‌پسند تبدیل شود و از اهداف توسعه فرهنگی دور شود. بدون شک تئاتر خصوصی به فروش گیشه نیاز دارد و فروش گیشه هم پیامدهای ناخوشایندی برای این هنر در پی خواهد داشت.
یکی از پیامدهای فروش گیشه توجه به سلیقه مخاطب است و توجه به سلیقه مخاطب هم ممکن است مخالف با چارچوب‌های ممیزی باشد. یکی از دلایل مخالفت با خصوصی شدن تئاتر وجود ممیزی است که تصور می‌شود با خصوصی شدن این هنر هر سرمایه‌داری می‌تواند با ورود به آن ممیزی‌ها خطوط قرمز موجود را زیر پا بگذارد که موجب حرمت‌شکنی و ساختارشکنی خواهد شد.
خصوصی‌سازی تئاتر در صورت حمایت دولت بد نیست
میکاییل شهرستانی در این خصوص ابراز می‌کند: خصوصی‌سازی تئاتر می‌تواند به سود تئاتر باشد، اگر سیاست‌گذاری درستی وجود داشته باشد چراکه دولت باید سالن‌های تئاتر بسازد. خصوصی‌سازی تئاتر در صورت حمایت دولت می‌تواند موفق باشد.
وی معتقد است: می‌توان سالن‌های تئاتر را در اختیار گروه‌های شناخته شده‌ای که سال‌ها خودشان را پیدا کرده‌اند، تماشاگر خاص خودشان را دارند، جهت‌گیری روشنی دارند و امتحانشان را پس داده‌اند قرار داد تا تمرینات خود را آن جا انجام دهند. البته عوامل اجرایی و کارمندان سالن را دولت باید تامین کند. این هنرمند تئاتر اظهار می‌کند: من خصوصی‌سازی تئاتر را در صورت حمایت دولت بد نمی‌دانم. امکانات، سالن، عوامل اجرایی و کارمندان سالن را دولت باید تامین کند اما بخش هنری آن بر عهده گروه اجرایی باشد. تئاتر عنان خود را به ذائقه سیراب‌ناپذیر تماشاگر وانمی‌گذارد
تئاتر فی‌نفسه هنری است که به اندیشه و تعالی تکیه دارد و هنر نخبگان و اندیشمندان است. تئاتر عنان خود را به ذائقه سیراب ناپذیر تماشاگر وانمی‌گذارد. مردم برای نمایشی به سالن تئاتر می‌آیند که حرف دل آن‌ها را بزند چراکه مردم برای خرید بلیت تئاترهای جدی که موضوع آن‌ها با زندگی‌شان چندان ارتباطی نداشته باشد پول نمی‌دهند.
یکی دیگر از معایب توجه به فروش گیشه که از دغدغه‌های اصلی اهالی هنرهای نمایشی در راه خصوصی‌سازی است کشیده شدن صحنه‌های تئاتر به سوی موضوعات پیش پا افتاده و مبتذل است. همچنین موضوعاتی سفارشی که بار هنری و آموزشی ندارند و صرفا برای تامین هزینه‌های گروه و در راه بیان اهداف سرمایه‌گذار است.
توجه مردم به تئاتر برای حضور یک یا چند بازیگر چهره
اشکال دیگر خصوصی‌سازی که باز هم به توجه تهیه‌کننده خصوصی به فروش گیشه برمی‌گردد کشاندن چهره‌های سینما و تلویزیون به صحنه تئاتر است که باعث جلب توجه مردم به این هنر تنها برای حضور یک یا چند بازیگر چهره است بدون این که به اهل هنر تئاتر، تاثیرگذاری این هنر، جنبه‌های آموزشی و اهداف متعالی تئاتر توجهی شود.
مدتی است حضور چهره‌ها که جا را برای حضور استعدادهای ناب و جوان و همچنین تئاتری‌های خاک خورده صحنه تنگ کرده باب شده است.
تئاتر در فرهنگ ما نیاز عمومی نیست نظر حسین مسافرآستانه هنرمند باسابقه و پیشکسوت هنر تئاتر در این باره را جویا شدم. این هنرمند تئاتر بر این باور است: تا زمانی که تئاتر را به شکل عمومی نداشته باشیم نمی‌توانیم به خصوصی‌سازی آن فکر کنیم. هر تصمیمی نیاز به فرآیندی دارد تا پروسه خاص خودش را طی کند و به شرایط لازم برای تغییر برسد.
وی، با بیان این که تئاتر از نظر پشتیبانی دولتی است، می‌گوید: این حرفه از نظر مخاطب هنوز هم در میان اقشار خاص باقی مانده و به عنوان نیاز عمومی جای خود را در میان فرهنگ ما پیدا نکرده است. تئاتر اگر پشتیبانی نشود ناچار به انزوا است مسافرآستانه تصریح می‌کند: به نظر من تئاتر باید با حمایت‌های همه جانبه پروسه عمومی شدن خود را طی کند. تئاتر اگر پشتیبانی نشود ناچار به انزوا است. وی، با بیان این که زمینه بروز و ظهور این نیروها با عمومی شدن تئاتر و خارج شدن از حالت دولتی امکان‌پذیر است، می‌افزاید: هر وقت پروسه عمومی شدن تئاتر طی شد و تئاتر را به عنوان یک نیاز عمومی در جامعه مشاهده کردیم می‌توان به بحث تئاتر خصوصی بنا به ضوابط خاص خودش پرداخت. تئاتر اول باید عمومی سپس خصوصی شود مدیر سابق انجمن هنرهای نمایشی کشور ادامه می‌دهد: تئاتر خصوصی به این معنا نیست که اکنون یکی از گروه‌هایی که زیر نظر دولت کار می‌کند برود زیر نظر یک تهیه‌کننده خصوصی کار کند چراکه مشکلات بیشتر می‌شود که کمتر نمی‌شود. بنابراین تئاتر اول باید عمومی سپس خصوصی شود. این ترفندها مقطعی است این هنرمند تئاتر بیان می‌کند: تهیه‌کنندگان خصوصی تئاتر اکنون دست به ترفندهایی می‌زنند. جذب چهره‌های سرشناس یکی از ترفندهایی است که تهیه‌کنندگان خصوصی تئاتر به آن دست می‌زنند تا مردم به خاطر حضور آن چهره جذب کار شوند و بلیت بخرند. اما این ترفندها مقطعی است. این کارها درمان مشکلات اقتصادی تئاتر نیست. تا تئاتر به شکل نیاز درنیاید و مخاطب برای دیدن تئاتر به سالن نرود و بلیت نخرد این ترفندها درمان مشکلات اقتصادی نخواهند بود. وی خاطر نشان می‌کند: در تئاتر خصوصی تهیه‌کننده‌ها یک یا دو چهره برجسته سینمایی یا تلویزیونی را انتخاب می‌کنند و با بازی ضعیف آن‌ها مخاطبان را جذب می‌کنند. این بدان معنی نیست که ما این قدر تماشاگر تئاتر داریم. این‌ها تماشاگر چهره‌های شناخته شده هستند. اگر جامعه تئاتری ما به جایی برسد که به خاطر دیدن تئاتر بلیت بخرد نه به خاطر دیدن هنرپیشه تئاتر آن موقع می‌توانیم بگوییم که تئاتر خصوصی از نظر اقتصادی می‌تواند جوابگو باشد. گروه‌های تئاتری ثابت، حرفه‌ای و کارآمد تشکیل شود
یکی از راه‌های موفقیت خصوصی شدن هنر تئاتر تشکیل گروه‌های تئاتری ثابت، حرفه‌ای و کارآمد است. با تشکیل این گروه‌ها و دادن سانس‌هایی از سالن‌های مختلف شهر و توجه و حمایت دولت به آن‌ها و مستقل بودنشان کارگردان و سرپرست گروه می‌توانند بدون هیچ دغدغه‌ای اعم از نبود سالن، تامین نشدن اعتبار، نبود مخاطب و نفروختن گیشه تنها به پیاده کردن اهداف متعالی هنر تئاتر که همان اهداف متعالی انسانی و کرامت انسان است به صحنه بیاورند و همچنین مخاطب ایرانی ضمن دیدن تئاتری سرشار از معنویت به نظاره فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی در سالن بنشیند. در پایان می‌توان گفت زمانی می‌توانیم تئاتر خصوصی داشته باشیم که دو فاکتور امنیت شغلی و مکان اجرا و تمرین برای گروه‌ها فراهم شده باشد. در حال حاضر امنیت و تضمینی برای سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی وجود ندارد و با این وضعیت کسی جذب سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی نخواهد شد. هادی عبیاوی ـ ایسنای خوزستان |
