یک تحلیل اقتصادی

با وجود همه آمارهای امیدوار کننده ای که ارایه می شود

صادرات خوزستان بر لبه تیغ

در صورتی که تولید داخلی بتواند بازار را اشباع کند واردات معنایی نداشته و موجب نابودی کشاورزی کشور خواهد داشت.معقول‌ترین راه برای واردات یا صادرات مرکبات در کشور آگاهی از میزان تولید داخلی و نیاز بازار است که در این صورت نه کشاورز متضرر می‌شود و نه هزینه اضافی بر دوش دولت می‌ماند. باید به سمتی برویم که کشور با صادرات غیر نفتی، دانش و تجاری سازی تولید علم و خدمات دانش بنیان به طوری اداره شود که اگر شش ماه صادرات نفت نداشتیم، بتوانیم کشور را اداره کنیم.

مجتبی گهستونی/ خوانانیوز:
تجارت موفق و صادرات اصولی هر کشور در عرصه های اقتصادی، حاصل تلاش و توجه آنها به توسعه تجارت و بازرگانی و افزایش سهم آنان در تجارت جهانی است. بر پایه تعریف های مشخص برای تجارت موفق و صادرات متولیان امر می کوشند در چارچوب سیاستهای کلی جمهوری اسلامی ایران و برنامه پنجم توسعه در بخش اقتصاد، اهداف ذکر شده را در توسعه زیربناهای اقتصادی منطقه مدنظر قرار بدهند. در حالی که صادرات غیرنفتی به پشتوانه سند راهبرد ملی برنامه‌ریزی شده است که در این سند هدف‌گذاری صادرات در سال جاری 50 میلیارد دلار برآورده شده است. بعضی از کارشناسان امر می گویند در بعضی شاخص ها رتبه صادرات محصولات از خوزستان به کشورهای خارجی «رشد» داشته و در بعضی موارد با «کاهش» مواجه بوده است.
در این میان بعضی دیگر شرایط را کاملا بحرانی و تعدادی دیگر وضعیت صادرات را علی رغم همه محدودیت ها و تحریم ها «خوب» و گاه با توجه به واقعیت های موجود «عادی» عنوان می کنند. در حالی که استان خوزستان دارای چهار اداره کل گمرک خرمشهر، آبادان، امام و اهواز و دو بازارچه مرزی چزابه و شلمچه است این فرصت و پتانسیل وضعیت صادرات کالاهای غیر نفتی را در چه وضعیتی قرار داده و صادر کنندگان از وجود فرصت های صادرات تا چه حد منتفع شده اند و ارز به داخل کشور ورود پیدا کرده است؟
کیومرث فتح الله کرمان شاهی معاون کل سازمان توسعه و تجارت در این باره با اشاره به فرمایشات رهبر معظم انقلاب گفت: باید به سمتی برویم که کشور با صادرات غیر نفتی، دانش و تجاری سازی تولید علم و خدمات دانش بنیان به طوری اداره شود که اگر شش ماه صادرات نفت نداشتیم، بتوانیم کشور را اداره کنیم.در مجموع استفاده از ظرفیت‌های صادرات، موجب اشتغال زایی می‌شود و نباید تکید و توجه به صادرات در حد جلسات به ذکر آمار و گزارشات محدود شود چرا که لازم است در خصوص راهکارهای افزایش صادرات و هماهنگی‌های لازم اقتصادی در مرزها برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری صورت گیرد.
در این خصوص انتظار می رود ارگان‌ها از ظرفیت‌های موجود بین استان و عراق همچون امکان حمل یکسره کالا استفاده کنند، زیرا این نوع مبادلات موجب بالا رفتن میزان تجارت در استان می‌شود. باید قید و بندها در مرزها برداشته شود.

افزایش ارزش صادرات خوزستان
در همین خصوص ناظر گمرکات خوزستان با اشاره به اینکه ارزش این میزان صادرات کالاهای معدنی از استان خوزستان را در چهار ماه نخست امسال 75 میلیون و 637 هزار دلار عنوان کرد و گفت: یک میلیون و 460هزار تن کالای معدنی و ساختمانی از گمرکات خوزستان به خارج صادر شده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی 82درصد و از لحاظ ارزش 28درصد افزایش نشان می دهد. در این میان یک پرسش اساسی مطرح می شود که آیا روند صعودی صادرات ادامه دارد یا خیر که در این خصوص عباس علیدادی به عنوان ناظر گمرکات خوزستان پیش بینی کرد روند افزایش صادرات کالاهای معدنی و ساختمانی از استان خوزستان به خارج در سال جاری همچنان ادامه خواهد داشت. یکی دیگر از دلایلی که بخشی از کارشناسان وضعیت صاددرات در خوزستان را مثبت ارزیابی می کنند کسب یک ششم درآمدهای گمرکی کشور از طریق گمرکات استان خوزستان است که رتبه دوم گمرکات کشور بعد از گمرکات استان هرمزگان را از لحاظ صادرات و واردات کالا کسب کرده است.

کاهش صادرات آبزیان
در حالی که گفته می شود خوزستان در زمینه برداشت آبزیان در شرایط مطلوبی قرار دارد اما در زمینه صادرات با کاهش مواجه بوده و سهم صادرات ماهی در مرز چزابه به حداقل رسیده است.رییس اتحادیه تولیدکنندگان آبزیان خوزستان در این خصوص از نبود برنامه‌ای مدون برای صادرات آبزیان در استان گفت: به‌هم‌ریختگی صادرا‌ت آبزیان ناشی از عدم وجود یک متولی برای صادرات آبزیان است؛ صادرات آبزیان بدون برنامه‌‌ریزی مدون و منظم امکان‌پذیر نیست.سیدمصطفی موسوی معتقد است که برخی صادرکنندگان آبزیان، صادرکننده واقعی نبوده و فقط سودجویانی هستند که با سوءاستفاده از نوسانات ارز، اقدام به فروش ماهی به بازار عراق می‌کنند تا بتوانند ارز حاصل از آن را نگهداری و در زمان افزایش قیمت، بفروشند.
وی افزود: برای نجات صادرات آبزیان و توسعه آن نیاز به تاسیس شرکت توسعه صادرات است که صادرکنندگان واقعی شناسایی و بخش صادرات آبزیان با حمایت دولت تقویت شود. با انجام این کارها توسعه پایدار و صادرات واقعی که قدرت رقابت با بازارهای جهانی را داشته باشد، ایجاد خواهد شد.
در این خصوص یونس حسین‌نژادیان، معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت و تجارت خوزستان دلیل کاهش صادرات ماهی را رعایت نکردن اصول بهداشتی صادرات ماهی عنوان کرد. حسین‌نژادیان تصریح‌کرد: خریداران عراقی به ازای ماهی‌های صادرکنندگان، هزینه ریالی پرداخت می‌کنند، در صورتی که باید هزینه را به نرخ ارز پرداخت کنند. این امر موجب ضرر تولیدکنندگان شده است.

گروه کالاهای صادراتی
رییس بازاریابی و توسعه صادرات سازمان صنعت و تجارت خوزستان با اشاره به اینکه آمار صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل 20 درصد افزایش داشته است از شش گروه کالاهای صادراتی در گمرکات استان خوزستان در شش ماهه 1391 نام می برد. ابراهیم نجفیان این شش گروه را شامل پتروشیمی، کشاورزی، معدنی، صنعتی، فلزات، فرش و صنایع دستی عنوان کرد و گفت: در گروه پتروشیمی طی شش ماهه 91 بالغ بر 1 میلیون و 920 هزارتن، در گروه کشاورزی بالغ بر377 هزار تن، در گروه معدنی بالغ بر 2میلیون و 384 هزارتن، در گروه صنعتی بالغ بر 323 هزارو 860 تن، در گروه فلزات بالغ بر 116 هزار و 622 تن و در گروه فرش و صنایع دستی به ارزش 1 میلیون و 222 هزار دلار صادرات صورت گرفته است.

ضرورت انسجام در مرز
با توجه به بررسی های به عمل آمده و گفت و گوهای متعدد با کارشناسان و مسئولان امر آنان اهمیت صادرات را از یک سو و تسخیر بازار عراق را از سوی دیگر بسیار واجب عنوان می کنند. اما در جمع بندی بعضی اظهار نظرها به این نتیجه رسیدم که استان خوزستان به طور کلی با 19 ددرصد کاهش صادرات مواجه بوده اما در بحث توسعه صادرات به عراق با 20 درصد افزایش مواجه بوده ایم. از سوی دیگر با نگاهی به اخبار مرزهای مشترک بین ایران و عراق در خوزستان پی می بریم که از جانب عراق انسجامی در خصوص همزمانی بازگشایی مرزها وجود ندارد. گاه مرز شلمچه و گاه مرز چزابه به دلایل مختلف از سوی عراق بسته می شود. در همین خصوص استاندار خوزستان با اشاره به اینکه هنوز از ظرفیت های عراق به خوبی استفاده نشده است بر لزوم صادرات به عراق تاکید خاص دارد و به همین دلیل است که در هفته گذشته نمایشگاه توانمندی های خوزستان در عراق برگزار می شود. استاندار خوزستان با اشاره به ظرفیت‌های موجود استان و نزدیکی به عراق، بر لزوم توسعه صادرات کالاها به کشور عراق تاکید کرد. سیدجعفر حجازی گفت: پروژه‌های زیادی از جمله ساختمان‌سازی در عراق وجود دارد که سرمایه‌گذاران و تجار خوزستانی می‌توانند در این پروژه‌ها شرکت کنند. از بازرگانان استان انتظار داریم علاوه بر کالاهای غیرنفتی در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی به عراق بیشتر تلاش کنند.

تعاونی ها و صادرات
در استان خوزستان بیش از 11 هزار تعاونی فعالیت می کنند که بخشی از این تعاونی ها در حوزه صادرات فعالیت می کنند. با توجه به اینکه وظیفه اصلی اتاق تعاون برقراری پیوندهای اقتصادی، هماهنگی و سوق دادن تعاونی‌ها به سمت صادرات و بازارهای هدف است دبیر اتاق تعاون خوزستان اعلام کرد: در حال حاضر حدود ۲۵ درصد صادرات استان توسط تعاونی‌ها انجام می‌شود که عمدتا کالاهایی همچون محصولات کشاورزی و مصالح ساختمانی را به کشورهای کویت، امارات و عراق صادر می‌کنند.سواری عنوان کرد: در ۶ ماهه اول سال جاری حجم صادرات تعاونی‌های استان ۱۵۰ میلیون دلار بوده است. که در این میان تعاونی‌ها از مسوولان انتظاراتی دارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به پرداخت به‌موقع مشوق‌های صادراتی و ارایه تسهیلات ویژه برای صادرکنندگان، اشاره کرد.

دولت با توجه به نیاز واردات کند
با نگاهی به اخبار و آمار صادرات میوه در کشور به کاهش صادرات میوه ایران به بازار‌های خارجی پی می بریم. عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در مجلس با تأیید کاهش صادرات میوه ایران به بازار‌های خارجی گفت: در صورتی که کمبود میوه در کشور احساس شود واردات میوه انجام خواهد شد و دولت باید با توجه به نیاز داخل اقدام به واردات کند.
محمد‌باقر شریعتی با بیان اینکه در صورت کافی بودن تولیدات داخلی در خصوص میوه نیازی به واردات وجود ندارد افزود: برای رفع نیاز بازار گاهی لازم است برخی از محصولات وارد شوند.نماینده مردم بهبهان در مجلس شورای اسلامی با مثبت ارزیابی کردن مقدار تولید مرکبات در کشور تصریح کرد: در صورتی که تولید داخلی بتواند بازار را اشباع کند واردات معنایی نداشته و موجب نابودی کشاورزی کشور خواهد داشت.این نماینده مجلس نهم ادامه داد: معقول‌ترین راه برای واردات یا صادرات مرکبات در کشور آگاهی از میزان تولید داخلی و نیاز بازار است که در این صورت نه کشاورز متضرر می‌شود و نه هزینه اضافی بر دوش دولت می‌ماند.نماینده مردم بهبهان در مجلس با بیان این مطلب که واردات باید با آگاهی صورت بگیرد تصریح کرد: در صورت شناخت بازار و آگاهی از میزان تولیدات می‌توان به رشد اقتصادی کشور کمک کرده و مرکبات مازاد مصرف را صادر کرد و به این ترتیب زمینه ارز‌آوری را برای کشور فراهم کرد.

صادرات سیمان مطلوب است اما...
همچنین خوزستان به دلیل وجود 3 کارخانه و نزدیکی به مرز و همچنین وجود بازارچه‌های مرزی وضعیت مطلوبی در زمینه صادرات سیمان نسبت به سایر نقاط کشور دارد.اگر چه در زمینه صادرات سیمان موفقیت هایی کسب شده اما کمبودها و ناهماهنگی هایی وجود دارد که در این باره رییس اتحادیه تولیدکنندگان سیمان گفت:به علت کمبود نیروهای فعال، هماهنگی بین اعضای اتحادیه با نیروهای عراقی در مرز ضعیف می‌باشد و لازم است کمیته‌ای متشکل از نیروهای دو کشور تشکیل شود و هر چند هفته یک بار با برگزاری جلسات، مشکلات هر دو طرف بیان و راه‌حلی برای رفع آن‌ها پیدا شود.
صادق سواعدی افزود: متاسفانه به دلیل مسائل امنیتی ایجاد این کمیته طی چند سال اخیر به تعویق افتاده است.
در صادرات خرما عراق جایگاه خوزستان را تصاحب کرد
با توجه به نقش و جایگاه خوزستان در تولید خرما به نظر می رسد که این استان باید در زمینه صادرات بر روی این محصول استراتژیک حساب ویژه ای باز کند.با اینکه تا چند سال قبل کشور عراق به علت بحرانها و جنگ با کاهش تولید خرما در کشور خود مواجه شد و این عامل باعث شد، کشور ما با استفاده از تولید بالای خرما در خوزستان و با اتکا بر این ضعف عراق جایگاه نخست صادرات خرما در کشور عراق را تصاحب کند.اما به گفته نائب رئیس اتحادیه صادرکنندگان خرمای خوزستان در مدت اخیر کشاورزان و مسئولان کشاورزی کشورعراق که نگاهی خاص به محصول خرمای خود برای کسب درآمد دارند بار دیگر موفق شد تا بازار فروش خرمای خود را با مشتریان پر طرفدار این محصول مقوی تنظیم کند.
علی خضری گفت: آمارهای صادرات خرما در کشور نشان می دهد ایران در سالهای اخیر به جایگاه سوم پس از کشورهای عراق و امارات متحده عربی دست یافته است.

کاهش 75 درصدی صادرات خرمای خوزستان
خضری با اشاره به اینکه صادرات خرما در خوزستان در سال قبل 75 درصد کاهش داشته، بیان کرد: 65 واحد تولیدی صادراتی خرما در استان خوزستان فعالیت می کنند که باعث اشتغالزایی 20 تا 25 هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم شده اند ولی در چند سال اخیر 19 واحد از آنها تعطیل شده است.
وی افزود: 90 درصد خرمای خوزستان به اروپا، استرالیا و کانادا صادر می شد ولی به دلیل بحران اقتصادی بوجود آمده در کشورهای اروپایی قدرت خرید مردم پائین آمده و صادرات خرما به این کشورها هم کاهش یافته است.
همچنین مدیر طرح خوشه صنعتی خرمای خوزستان تحت حمایت سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) که نیمی از صادرات خرمای خوزستان را به عهده دارد در خصوص کاهش صادرات خرمای خوزستان گفت: بیشترین تاکید مجموعه کسب و کار خوزستان باید متمرکز بر کانالهای توزیع و بازرگانی باشد چون مشکل خرمای ایران و خوزستان تولید نیست بلکه بازاریابی و توزیع است.
عبدالحسین اویسی افزود: تولید کنندگان خرما، این محصول را به صورت سنتی بسته بندی می کنند و در برخی از این کارگاه ها به رغم همه احتیاط ها در بسته بندی خرما موارد بهداشتی را به طور کامل رعایت نمی کنند .