معرفی میراث فرهنگی خوزستان

موسیقی شوشتری را بهتر بشناسیم؟  

 موسیقی شوشتری، گوشه و مایه ای است از دستگاه همایون با شهرت فراوان.از همایون دو گوشه مشتق می شوند: یکی گوشه شوشتری و دیگری اصفهانی.موسیقی محلی شوشتر بر روی تمام دستگاه های موسیقی ایران آهنگ های محلی دارد و برای هر کدام از دستگاه های موسیقی ایران یک ردیف محلی در شوشتر اجرا می شود.حضور موسیقی در خانواده های بومی شوشتر به صورت میراثی گرانبها نسل به نسل تا امروز حفظ شده است.این موضوع نشانگر اهمیت و حضور دیرپای نغمات باقی مانده در این شهر می باشد.

در گذشته نوازندگان و خوانندگان بسیاری در شوشتر بوده اند که امروز تنها چند تن از شاگردان آنها باقی مانده اند.در زمینه قدمت و سوابق موسیقی فعلی شوشتر نمی توان نظری قطعی داد، ولی بدون شک می توان گفت که حداقل از چهار نسل پیش، این نغمات محلی در سینه موسیقی دانان شوشتر محفوظ بوده است.عبدالمحمد برجسته که در سال 1368 در سن 108 سالگی فوت شد، در گفتگویی در سال 1360 اشاره کرده است که گوشه های محلی شوشتر و تعزیه را از "عباس شند لو"(نوازنده نی)که 70 سال پیش فوت شده بود، فرا گرفته است.نغمات محلی این منطقه از نظر فرم، ساختار و محتوا با ردیف سنتی موسیقی ایران ارتباط نزدیکی دارد.

برای نمونه ردیف دستگاه شور بدین قرار است:دشتی، درفیلی، نظامی، بختک یا کمری، غم انگیز، قره العین، نورالعین، دشتستانی، مکوندی و دشتی راستا. خود مایه شوشتری را، اگر شوشتری ها بخوانند اصل آهنگ است، زیرا همان مایه شوشتری با اشعار محلی خوانده می شود و گیراتر است.بر هر دستگاه موسیقی ایران، شوشتر یک ردیف محلی موافق همان دستگاه را دارد.به جز آذربایجان، به ویژه تبریز، گمان نمی رود در هیچ یک از شهرهای ایران روی دستگاه های موسیقی ایران این قدر ردیف محلی داشته باشند.در هر شهری تنها بر روی یک یا دو دستگاه از موسیقی ایران ردیف محلی دارند، یعنی آواز محلی را موافق یک یا دو دستگاه می خوانند، اما در شوشتر موافق همه دستگاهها آهنگ محلی دارند.

در موسیقی شوشتر تصنیف های بسیار زیادی سرائیده و ساخته شده است، که از نظر فرم و از نظر ملودی نیز بسیار زیبا و قابل توجه می باشند.موسیقی شوشتر را می توان به چند بخش تقسیم کرد:بخش قابل توجهی از نغمات محلی شوشتر را نغمات مربوط به مراسم عروسی و شادمانی تشکیل می دهد و بخش دیگر را موسیقی مذهبی این منطقه.

همچنین در شوشتر تعداد قابل توجهی گوشه که تا حدی قابل مقایسه با گوشه های ردیف دستگاهی است وجود دارد که غالبا در مجالس خصوصی و شب نشینی های دوستانه همراه با تصنیف ها و ترانه های شوشتری به احرا در می آید.اغلب باغبانها، بافنده ها، معمارها و بیشتر مردم در شوشتر، موسیقی را خوب می دانند و محلی خوب می خوانند.خوانندگان موسیقی ایرانی با سبک سنتی، مانند برادران شجریان، عقیلی، ناظری، علیرضا افتخاری و ... در برخی از کارهایشان از گوشه شوشتری بهره می برند.موسیقی شوشتر در تیرماه 1390 در فهرست آثار معنوی ملی ایران قرار گرفت.