گزارشی از تخریب و اوضاع نامناسب میراث فرهنگی استان

سهم اندک گتوند از فهرست آثار ملی 

گوردخمه های (استودان) کوه طبل خانه در فراز رود کارون در شهرستان گتوند

با اینکه شهرستان گتوند مهمترین آثار و محوطه‌های تاریخی کشور را از دوره ایلامی تا اسلامی در خود جای داده اما ثبت محوطه تاریخی چغاتپه و بند بهمن تنها سهم گتوند از فهرست آثار ملی کشور محسوب می‌شود. اما حالا این سد گتوند است که با تمام نتایج مخرب‌اش شناسامه‌‌‌ این شهرستان تاریخی به‌شمار می‌رود.

محوطه تاریخی چغاتپه، قلعه رستم، گور دخمه‌های طبل‌خانه، نهرشاهی، سرعلی، عمارت مجیدخان، بقاع متبرکه بشرحافی، محمد‌بن زید و بسیاری از سازه‌های آبی و قلعه‌های تاریخی، میراث شهرستان گتوند هستند که به‌جز چغاتپه و بند بهمن هیچ‌کدام از آن‌ها نه در فهرست آثار ملی به‌ثبت رسیده‌اند نه حفاظت درست و درمانی از آن‌ها می‌شود.

اصطبل مجیدخان در روستای بنه حیدر از مهمترین بناهای به جای مانده است که تاکنون به ثبت نرسیده

«مجتبی گهستونی» دبیر انجمن تاریانا در اینباره به CHN می‌گوید:« شهرستان گتوند در استان خوزستان از جمله شهرهای تاریخی استان خوزستان به‌شمار می‌رودکه آثاری از دوره ایلام و اسلامی را برگرفته است. اما به‌دلیل نبود اداره میراث فرهنگی سبب بی‌توجهی به آثار و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری منطقه شده است.

بقعه سرعلی که علاوه بر تخریب ها مورد حفاری غیر مجازی قرار گرفته از دیگر آثار این شهرستان به شمار می رود

گهستونی می‌افزاید: « در منطقه گتوند محوطه‌ و آثاری چون چغاتپه مربوط به دوره ایلامی، بقاع متبرکه بشرحافی، محمدبن زید، قلعه رستم، گور دخمه‌های کوه طبل‌خانه، نهرشاهی، سرعلی و عمارت مجیدخان و بسیاری دیگر از سازه‌های آبی و قلعه‌های تاریخی وجود دارد. اما در سالیان اخیر آنچه که باعث شده گتوند در رسانه‌ها مطرح و به‌گوش برسد احداث سد گتوند علیا است. این درحالی‌است که نبود برنامه‌ریزی در حوزه میراث فرهنگی سبب شده آثار به‌جای مانده از دوره‌های متعدد تاریخی در این منطقه به حال خود رها شده و با تخریب‌های جدی مواجه شوند.

بقعه محمدبن زید در دشت عقیلی

هم اکنون ثبت فوری آثار تاریخی در این منطقه و تعیین حریم آن در اولویت قرار دارد. مجتبی گهستونی معتقد است، به‌جز چغاتپه و بند بهمن هیچ‌یک از آثار ثبت و تعیین حریم نشده‌اند. طی چندین ماه گذشته با سفرهای متعدد و هفتگی به گتوند و بخش عقیلی که یکی از مستعد‌ترین و مهمترین مناطق تاریخی و گردشگری این منطقه محسوب می‌شود مسیر تازه‌ای برای گردشگران و علاقمندان به میراث‌فرهنگی ایجاد شده و در هفته‌های گذشته صدها نفر از این شهرستان بازدید کردند. قطعا با برنامه‌ریزی سازمان میراث‌فرهنگی خوزستان و فعال شدن انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خوزستان می توان این توقع را برای مسئولان استان و شهرستان‌ها فراهم کرد تا به حوزه میراث فرهنگی این شهرستان توجه بیشتری کنند. از آنجایی‌که منطقه عقیلی قابلیت آن را دارد که چشم انداز خوبی از تاریخی پنهان دوره‌های متعدد تاریخی نمایان کند، انجام فعالیت‌های بررسی، شناسایی و تعیین حریم محوطه های تاریخی گتوند ضروری به‌نظر می‌رسد. عقیلی و کیارس دو بخش مهم شهرستان گتوند هستند که برخوردار از آثار و جاذبه‌های تاریخی هستند. با این‌حال هنوز هیچ بودجه جهت بررسی ،شناسایی و کاوش صورت نگرفته‌ است. 

نشست بخشی از زمین مجاور قلعه تاریخی شوش 

بارندگیهای اخیر در شهر شوش استان خوزستان و عبور خودروی سنگین از کنار این قلعه باعث شده است تا بخشی از زمین رو به روی در ورودی قلعه شوش سست شده و در روزهای اخیر نشست کند.

سال گذشته در همین ایام خبرگزاری مهر اعلام کرده بود که به دلیل بارندگیهای مداوم و مرمت ناصحیح دیوارهای قلعه، بخشی از سقف سرایدار خانه قلعه شوش فرو ریخته است.

ماه گذشته نیز بخشی از دیواره ضلع شرقی محوطه باغ موزه شوش ریزش کرد. این درحالی است که این دیوار پیش از تخریب بخشی از ساختار حفاظتی موزه شوش محسوب می شد.

این طور به نظر می رسد که هر سال در ایام زمستان به دلیل بارندگی های این فصل، سریال ریزش بخشی از دیواره ها و سقف این قلعه تاریخی تکرار می شود که در صورت ادامه این شرایط قلعه شوش دچار مرگ تدریجی خواهد شد.

امسال نیز دوباره همین اتفاق افتاد و بارندگی های روزهای اخیر دی ماه در این شهر تاریخی باعث شده است تا دیواره های این قلعه سست تر شود ضمن اینکه بارندگی و عبور خودروی سنگین از کنار این قلعه عامل دیگری شده تا بخشی از زمین مجاور این قلعه در بخش جنوبی آن که توسط فرانسوی ها در زمان کاوشهای باستان شناسی کنده و پر شده بود، نشست کند و گودالی را بر جای بگذارد.

نشست زمین در نزدیکی دیوار قلعه پشت این باجه تلفن اتفاق افتاده است

مجتبی گهستونی، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا با اعلام این خبر به خبرنگار مهر گفت: قلعه شوش فونداسیون ندارد و مرمت اضطراری در آن انجام نمی شود و هزینه این مرمت ها در جاهای دیگری هزینه می شود. بنابراین با توجه به اینکه حجم باران در زمستان امسال زیاده بوده است و روند تخریب تدریجی قلعه نیز ادامه دارد، بنابراین اگر روزی این قلعه ریزش کند، کسی تعجب نمی کند.

ترک های موجود در دیوار قلعه شوش

قلعه تاریخی شوش معروف به آکروپل اکنون به عنوان انبار بیش از 90 هزار شی تاریخی استفاده می شود. از سوی دیگر با وجود تهدیدهایی که متوجه این بنای تاریخی است، باید نگران آسیبهای وارده به این اشیای تاریخی نیز بود.

گزارش از فاطیما کریمی

عکس از مجتبی گهستونی