معرفی اماکن و طبیعت جذاب و دیدنی خوزستان

بهشت نا شناخته مافارون – منطقه تفریحی سیاحتی سفیدکوه

دکتر برات قبادیان- دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

[e-mail]آدرس ایمیل جهت جلوگیری از رباتهای هرزنامه محافظت شده اند، جهت مشاهده آنها شما نیاز به فعال ساختن جاوا اسکریپت دارید [e-mail]آدرس ایمیل جهت جلوگیری از رباتهای هرزنامه محافظت شده اند، جهت مشاهده آنها شما نیاز به فعال ساختن جاوا اسکریپت دارید چکیده مافارون نام قله بلندی است با ارتفاع بیش از 4000 متر که در بلندای سفیدکوه از زاگرس مرکزی و در شمال شرقی شهرستان ایذه قرار دارد.در این مقاله منظور از بهشت مافارون مجموعهء قله مافارون و مناطق مرتفع اطراف شامل دشتهای دلی و تلگدر است. این منطقهء دو فصل، به دلیل موانع طبیعی صعب العبور، نا شناخته باقی مانده است. مافارون از نظر پتانسیلهای طبیعی فراوان ، آب و هوای مطبوع ، مناظر دیدنی و چشم اندازهای زیبا در دنیا بی نظیر است. توسعه مافارون می تواند آن را به یکی از مناطق گردشگری جهان تبدیل نماید. موقعیت جقرافیایی مافارون در بین استانهای همجوار، و نیز نزدیکی آن به کشورهای عربی و بویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس، با دارا بودن دمای هوای زیر 20 درجه سلسیوس در گرمترین ایام سال و در شرایطی که دما در خوزستان و سایر مناطق گرمسیری به 50 درجه سلسیوس می رسد می تواند آن را از جذابترین نقاط گردشگری ایران و جهان بنماید. دسترسی آسان، امکان احداث فرودگاه، امکان نصب تله کابین، امکان ایجاد دریاچه مصنوعی، وجود پیست اسکی طبیعی، امکان ساخت شهرک گردشگری،امکان مشاهده پدیده‌های زیبای طلوع و غروب خورشید در ارتفاع و دهها پتانسیل دیگر، مافارون را متمایز از سایر قله‌های مرتفع و مکان‌های گردشگری ایران و جهان نموده است که از امتیازات این منطقه است.توسعه مافارون و تبدیل آن به یک مکان مهم گردشگری می تواند در توسعه پایدار شهرستان ایذه و رفاه اقتصادی مردم آن نقشی اساسی ایفا نماید. کلید واژگان:زاگرس مرکزی – سفیدکوه – مافارون – بازفت – دشت سوسن – دلی – جنگه - مافارون 1- مقدمه مافارون نام قله‌ای است در شمال شرقی شهرستان ایذه که در وسط سفیدکوه از رشته کوههای زاگرس مرکزی واقع شده است ( شکل 1 ).این قله از شمال به منطقه بازفت در استان چهارمحال و بختیاری و از جنوب به دشت سوسن در استان خوزستان مشرف است. ارتفاع قله مافارون از سطح دریا بیش از 4000 متر است. سفیدکوه مانند دیوار بلندی استانهای خوزستان و چهار محال و بختیاری را از هم جدا می کند. رودخانه بازفت در شمال قله مافارون قرار دارد که شکل ا :موقعیت جغرافیایی مافارون در سفیدکوه بختیاری یکی از سرشاخه های کارون است در حالیکه رودخانه کارون که از دو رودخانه بازفت و خرسان تشکیل می شود در جنوب مافارون از میان دشت سوسن می گذرد. مشاهده این دو رودخانه از بلندای قله مافارون بسیارتماشایی و جالب توجه است. دشت "دلی" در جنوب شرقی و دشت "تلگدر" در جنوب غربی مافارون همراه با برفابها و چشمه سارهای دیدنی و مناظر زیبا منطقه‌ای را تشکیل می دهد که باید آن را " بهشت ناشناخته مافارون " نام نهاد. این منطقه از دیرباز محل ییلاقی عشایری بوده است که قشلاق خود را در دشت سوسن و مناطق اطراف ساکن بوده‌اند مافارون را باید منطقه دو قصل نامید زیرا تابستان و پاییز در آن بسیار کوتاه است. در حقیقت زمستان مافارون نه ماه و بهار آن سه ماه طول می کشد. مافارون در زمستان به طور کامل از برف پوشیده شده است در حالیکه بهار آن سرسبز، در کنار غارهای برفی و درّه‌های پر برف و قله سفید پوش چشم هر بیننده‌ای را خیره می کند. بدون شک عوامل بازدارنده طبیعی باعث ناشناخته ماندن مافارون علی رغم پتانسیل‌های طبیعی و مواهب خدا دادی بی شمار آن شده است . از این رو، هدف از تدوین مقاله حاضر، تحلیل و تبیین پتانسیل‌های مافارون بمنظور امکان توسعه آن در جهت توسعه پایدار شهرستان ایذه و شکوفایی اقتصادی مردم آن است. 2- جذابیت‌های بی نظیر مافارون عده‌ای عصر حاضر را بازگشت انسان به طبیعت می‌دانند، اگرچه مشکلات پیچیده شهرنشینی ، تراکم جمعیت، ماشینی شدن زندگی، و آلاینده‌های ناشی از زندگی شهری هم اکنون باعث هزاران پدیده جانفرسا و روح آزار گردیده که این بازگشت را تسریع کرده است. از تبعات مخرب صنعتی شدن باید به تخریب محیط طبیعی و آلودگی آب ، خاک و هوا اشاره کرد. نتیجه چنین پدیده‌ای را باید آزرده شدن جسم و جان انسان‌ها و پناه آوردن آن‌ها به طبیعت دست نخورده و بکر دانست. بطور کلی انسان صنعتی و شهری ، برای بازسازی قوای جسمی ، روحی و فکری خود پس از کار و تلاش در محیط‌های پر سر و صدای صنعتی آلاینده ، نیازمند آسایش و آرامش در فضای طبیعی آرامش بخش است. خوشبختانه شهرستان ایذه ، از این بابت ، در عرصه ملی و جهانی دارای جایگاه ویژه‌ای است که طبیعت بی نظیر مافارون از جمله سرمایه‌های کم نظیری است که آن را باید خزانه طبیعی و پس انداز پنهان نسل آینده نام نهاد. این گنجینه پنهان و بهشت ناشناخته دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که به طور خلاصه به بعضی از آنها در زیر اشاره می شود :     * برفابها و چشمه سارهای آب روان طبیعی و معدنی در طول مسیر و در محل(شکل 2). شکل 2 : نمونه‌ای از برفاب منطقه مافارون در فصل تابستان     * چشم انداز‌های زیبای شمال - جنوب. از شمال به جنگل های زاگرس میانی(شکل 3). شکل 3:نمایی از جنگلهای زاگرس میانی در منطقه بازفت و از جنوب به دشت سوسن(شکل 4) و رودخانه کارون. شکل 4 :منظره ای از دشت زیبای سوسن در فصل بهار     * غار های برفی جاودانه ، برف جدید همیشه روی برف قدیم می نشیند.     * دشت وسیع در ارتفاع چهار هزار متری از سطح دریا.     * آسمان صاف و پر ستاره و طلوع و غروب معجزه انگیز خورشید.     * گونه‌های نادر بوته‌ها و درختان جنگلی.     * وجود پرندگان زیبا مانند کبک(شکل 5) و حیوانات وحشی قشنگ مانند بز کوهی.     * رویشگاه گونه‌های قارچ طبیعی و نظیر آن.     * هوای مطبوع و نسیم خنک در روز های گرم سال.     * موقعیت جغرافیایی بی نظیر.     * فاصله اندک میان مناطق سردسیری و گرمسیری. شکل 5 :کبک زیبای منطقه مافارون در سفیدکوه بختیاری از نظر آب و هوا ، مافارون در جایگاه و موقعیت خود بی نظیر است. در ماه‌های گرم سال مانند تیر ، مرداد و شهریور که دمای هوا در مناطق گرمسیری مانند خوزستان و یا خلیج فارس به پنجاه درجه سلسیوس می رسد ، در گرمترین ایام روز ، دمای مافارون از بیست درجه سلسیوس تجاوز نمی کند. یا به سختی بتوان دست را چند ثانیه‌ای در آب چشمه های مافارون نگه داشت.خلاصه کلام، در باب مافارون باید گفت:" آنچه عالم همه دارند تو یکجا داری." گفتنی‌ها در باره مافارون بسیار است که در قالب یک مقاله نمی توان به همه آن‌ها پرداخت و از حوصله این مقاله نیز خارج است. به قول شاعر : مشک آن است که ببوید نه آن که عطار بگوید 3- وضعیت دسترسی به مافارون در شرایط موجود، دسترسی به مافارون از طریق زمینی با استفاده از جاده‌های مال رو در آغاز فصل بهار امکان پذیر است. منطقه مافارون را باید سرزمین دو فصل نام نهاد زیرا مافارون دارای زمستانی طولانی و بهاری کوتاه است و عمر تابستان و پاییز در آن قابل اغماض است. امکان دسترسی هوایی در فصل بهار و هوای مساعد با استفاده از هلی‌کوپتر نیز امکان پذیر است. مسیر رسیدن به مافارون شمالی- جنوبی است، یعنی هم از خوزستان و هم از چهارمحال و بختیاری. بر حسب اتفاق، تفاوت مافارون با سایر قله‌های بلند ایران همین امکان دسترسی عمومی است زیرا قله‌های تقریبا مشابه مانند دماوند، زردکوه و دنا فقط قابل دسترسی بوسیله کوهنوردان بوده و قابل سکونت نیستند. مسیر رسیدن به مافارون از اهواز، از طریق شهرهای هفتکل/ رامهرمز، باغملک، ایذه و روستاهای پیان، دهستان سوسن، جنگه، سه‌چه، سرکول و جاده مال‌رو صعب‌العبور چور است(شکل6). هم‌اکنون جاده ماشین‌رو از مسیر ایذه- پیان- سوسن تا جنگه و ممبین کشیده شده و برای فعال کردن گردشگری نیازمند تمهیدات جزئی است. این جاده با تمهیداتی می‌تواند به سرکول رسیده و حتی تا دامنه چور نیز ادامه داشته باشد. شکل 6: منطقه مافارون شامل جنگه، ممبین،دشت دلی، به همراه مسیر مال رو چور حد فاصل سه‌چه و بلندی چور دو تنگه و یک کوه وجود دارد یعنی تنگه "زولف اوشنون" و ممبین و کوه میان این دو. اگر از سه‌چه تله‌کابینی به مقصد بلندای چور ایجاد شود، راه دسترسی بسیار میان‌بر و از نظر مناظر طبیعی جذابی ایجاد خواهد شد که علاوه بر اینکه یک منبع درآمد است، مسیری بسیار هیجانی و لذت‌بخش نیز خواهد بود. یکی از تفاوتهای اساسی میان قله رفیع مافارون و سایر قله‌های جهان دشت وسیع دلی و منطقه مسطح اطراف چشمه تلگدر است. این ویژگی از مزایای مافارون و وجه تمایز بسیار جذابی است که امکان ساخت فرودگاه برای فرود هواپیماهای سبک را فراهم می‌نماید. به علاوه، وجود فرودگاه، دسترسی آسان گردشگران ایرانی و خارجی را تسهیل می‌نماید. از این رو بطور خلاصه مسیر دسترسی به مافارون به صورت زیر است: اهواز ایذه سوسن ممبین دلی مافارون البته لازم به ذکر است که دسترسی به مافارون از ناحیه شمال شرقی، یعنی از منطقه بازفت در استان چهارمحال و بختیاری نیز میسر است(شکل 7 ). شکل 7 :موقعیت مافارون از سمت شمال شرق و منطقه بازفت جاده میان‌بر خوزستان به اصفهان از طریق مسجد سلیمان از منطقه بازفت می‌گذرد. مسیر شمالی نیز مانند مسیر جنوبی صعب‌العبور است. راه دسترسی آن از طریق نمودار زیر به خوبی دیده می شود: شهرکرد اردل بازفت تلخه‌دان کهدون دلی مافارون 4- پتانسیل و جاذبه‌های مافارون در ارزش گذاری سرمایه‌های هر کشوری، اغلب آن را به سه دسته تقسیم می‌کنند: الف- سرمایه‌های طبیعی- خدادادی ب- سرمایه‌های فیزیکی ج- سرمایه‌های انسانی آنچه در ارتباط با مافارون مطرح است و در اینجا تبیین می‌شود، سرمایه‌های طبیعی است. تعیین میزان ارزش واقعی این سرمایه‌ها، کار بسیار دشواری است. این سرمایه‌های بالقوه نیازمند آن هستند که به فعل برسند تا بتوان از ثمره‌های آن بهره‌مند شد. پتانسیل و جاذبه‌های موجود منطقه مافارون را می‌توان بصورت محورهای زیر خلاصه کرد:     * امکان بهره‌گیری از غارهای برفی در ماههای تیر، مرداد و شهریور     * امکان بازدید و استفاده از چشمه‌های آب معدنی و طبیعی متنوع     * امکان احداث فرودگاه     * امکان نصب تله‌کابین     * امکان مشاهده همزمان رودخانه کارون ار شمال و جنوب     * نزدیکی به مراکز جمعیتی مانند استانهای جنوبی و کشورهای همسایه     * امکان دسترسی آسان به نقاط مرتفع     * امکان مشاهده طلوع و غروب خورشید از ارتفاع((sunset point- شکل 8. شکل 8 : منظره زیبای غروب از ارتفاع(Sunset)     * امکان بهره‌برداری از پیست‌های ورزشی اسکی طبیعی     * امکان ایجاد دریاچه مصنوعی به منظور تفریح و قایقرانی     * امکان ساخت شهرک گردشگری شامل هتل،ویلا و...     * امکان دایر نمودن باغ گونه‌های نادر حیات وحش     * امکان بسته بندی و فروش آب چشمه‌های معدنی     * امکان ساخت کارخانه تولید داروهای گیاهی     * امکان تاسیس مرکز تحقیقات آب، اقلیم و گیاهان دارویی     * امکان بازدید از مناطر نادر استان چهارمحال و بختیاری مانند دشت لاله‌های واژگون(شکل9). شکل 9: نمونه‌ای از لاله‌های واژگون 5- پیشنهادها برای حصول نتیجه در ارتباط با این مقاله، پیسنهادهای اجرایی زیر ارائه می گردند: 1- مطالعه امکان سنجی توسعه منطقه مافارون در اولویت قرار گیرد. 2- بودجه لازم جهت مطالعه امکان سنجی توسعه منطقه تفریحی - سیاحتی سفیدکوه به مرکزیت مافارون ، در بودجه‌های سنواتی عمرانی استان لحاظ شود.