یک گزارش اجتماعی از اهواز

اهواز؛ شهری که گربه های چاق دارد اجتماعی  29/1/1391  08:37:23 911-13914-5 کد خبر RSS :: پرینت

زباله و دفع آن امروزه به یکی از مهمترین معضلات شهرهای بزرگ تبدیل شده و این موضوع در بسیاری از کلانشهرهای کشور مشکل اصلی شهرداران است و استفاده از راهکاراهای جدید و شیوه‌های نوین برای بازیافت و دفع زباله‌های شهری  جزء دغدغه‌های اصلی مدیران شهری است. می‌گویند شهری که گربه‌های چاق دارد، حتما زباله بیشتری هم تولید می‌کند و شهر اهواز هم از این معضل بی‌نصیب نمانده است و روزانه میزان بسیار زیادی زباله شهری در این شهر تولید می‌شود و در چنین شرایطی یافتن راهکاری مناسب برای دفع اصولی این زباله‌ها و بازیافت مناسب آنها به دغدغه اصلی شهرداری اهواز تبدیل شده است.   به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسنای خوزستان، "برومی" منطقه معروفی است و تقریبا همه شهروندان اهوازی نام آن را شنیده‌اند. زباله‌های شهر اهواز از سال 1367 تاکنون در این منطقه دفن می شوند و برومی اکنون تقریبا مملو از پسماندهایی است که شهروندان اهوازی روزانه آنها را تولید می‌کنند. با توجه به شرایط نامناسب این منطقه و همچنین اشباع شدن آن از زباله، شهرداری اهواز به فکر اختصاص مکانی دیگر برای دفع زباله‌های شهری و استفاده از روش‌هایی نوین برای بازیافت پسماندهای شهری است و  منطقه "سفیره" واقع در 25 کیلومتری شهر اهواز برای این امر در نظر گرفته شده است. زباله‌دان جدید شهر اهواز حدود 125 هکتار وسعت دارد و در این محل تلاش شده با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا و همچنین به‌کارگیری سیستم‌های پیشرفته، میزان زباله‌ دفنی به حداقل برسد؛ این محدوده برای دفن زباله‌های شهر اهواز تا 20 سال آینده در نظر گرفته شده است و به همین دلیل چاره‌‌ای نیست جز اینکه میزان زباله تولیدی کاهش یابد و یا اینکه با استفاده از روش‌هایی نوین، دفع پسماندها به روشی دیگر انجام شود. محمدسعید گلابکش‌زاده، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای خوزستان درباره سایت جدید دفع پسماندهای شهر اهواز می‌گوید: "سایت جدید دفع پسماند در زمین‌ محصور شده‌ای به مساحت 125 هکتار در 25 کیلومتری شهر اهواز قرار دارد. این زمین جزء اراضی ملی است که استانداری خوزستان مجوز بهره‌برداری از آن را به مدت 20 سال به سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز داده است. 10 هکتار از این زمین برای کارخانه تفکیک زباله، سه هکتار برای بازیافت پلاستیک، سه هکتار برای بازیافت کاغذ و مقوا، سه هکتار برای بازیافت مواد PET، 10 هکتار برای کارخانه زباله‌سوز و حدود 100 هکتار برای دفن زباله اختصاص یافته است." وی درباره نحوه فعالیت کارخانه تفکیک پسماند توضیح می دهد: "‌در این کارخانه ماشین‌های حامل زباله پس عبور از روی باسکول وارد کارخانه می‌شوند و همه زباله‌های تر و خشک تفکیک نشده بر سکوی کارخانه قرار می‌گیرند. در این کارخانه با استفاده از سرندهایی با ظرفیت تفکیک 300 تن زباله در هر شیفت‌کاری، پسماندها تفکیک شده و در قفسه‌های مخصوص ریخته می‌شوند. پس از تفکیک پسماندهای خشک، پسماندهای بی‌ارزش جدا شده و با کاهش حجم تا 50 درصد به سلول‌های دفن فرستاده می‌شوند. ظرفیت تفکیک زباله در این کارخانه 1200 تن در دو شیفت ‌کاری است." گلابکش‌زاده با بیان اینکه هدف از ایجاد این کارخانه درآمدزایی نبوده و تنها برای حفظ محیط زیست راه‌اندازی می‌شود، ادامه می دهد: "شهر اهواز از جمله شهرهایی است که سطح آب‌های زیرزمینی آن بسیار بالا است و این نوع کارخانه برای چنین شهرهایی طراحی شده است. در این سایت دفن مواد به صورت مهندسی بهداشتی "فوکوتوکا" انجام می‌شود که در این روش امکان دفن زباله در عمق زمین وجود ندارد، زیرا در صورت دفن زباله در عمق زمین سفره آب‌های زیرزمینی آلوده می‌شود. در این روش با ساخت سلول‌های دفن و بتون‌ریزی آن‌ها، پسماندها در ارتفاع دفن می‌شود و بر روی هر دو متر پسماند یک متر خاک ریخته می‌شود. در هر سلول به مساحت 150 در 350 متر، شش لایه پسماند دو متری و شش لایه خاک یک‌متری جای می‌گیرد و در نهایت هر سلول به تپه‌ای با ارتفاع 18 متر تبدیل می‌شود. در این سلول‌ها شیرابه‌ای که از هر لایه دو متری پسماند گرفته می‌شود به صورت بیولوژیکی تصفیه می‌شود؛ سپس با استفاده از سیستم چرخابی، شیرابه و هوا در لایه‌های پسماندهای دفن شده جریان پیدا می‌کند و از ترکیب گازهای گلخانه‌ای با اکسیژن گازهای بی‌اثر تولید می‌شود. شیرابه جمع‌آوری شده به حوضچه‌ها هدایت می‌شود و با استفاده از سیستم چرخابی و پس از کاهش آلاینده‌ها و رسیدن به میزان مجاز تعیین شده، برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌شود." مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز می گوید: "در این سایت 10 سلول ساخته می‌شود که هر سلول تقریبا برای شش ماه جوابگو است. البته با راه‌اندازی کارخانه زباله‌سوز از هر سلول به مدت دو سال می‌توان استفاده کرد. سلول‌ها پس از پر شدن به تپه‌هایی تبدیل می‌شوند که این تپه‌ها در نهایت نهال‌کاری شده و با استفاده از همین شیرابه‌های ناشی از زباله ها آبیاری می‌شوند." ایجاد فضای سبز و آبیاری درختان با استفاده از زباله ها و شیرابه های ناشی از آن شاید کمی عجیب به نظر برسد؛ تصور ایستادن بر روی تپه‌هایی سبز و تنفس اکسیژنی خارج شده از درختانی که با شیرابه های زباله ها آبیاری شده اند بسیار جالب است. "برومی" هم با همه زباله هایش روزی پر از درخت می شود. سایت دفن زباله برومی 550 هکتار وسعت دارد که تقریبا 70 درصد مساحت این سایت به لایه سوم دفن رسیده و مابقی وسعت آن در لایه دوم دفن است. باتوجه به اینکه نخستین لایه دفن زباله در عمق چهار متری و دیگر لایه‌ها با ارتفاع دو و سه متری ایجاد شده‌اند، می‌توان به حجم بسیار زیاد زباله‌های دفن شده در این سایت پی برد. سعید مسخوری، مسئول سایت دفن پسماند برومی درباره این سایت به خبرنگار ایسنا می‌گوید: ورودی سایت برومی روزانه یک هزار و 250 تا یک هزار و 350 تن زباله است و بیشتر آنها هم زباله‌های خانگی هستند. البته در این مکان باسکولی برای وزن کردن زباله‌ها وجود ندارد و این آمار بر اساس آمار ماهیانه و تخمین روزانه تولید زباله برآورد شده است. لایه نخست دفن زباله در این سایت معمولا پس از شش سال تجزیه می شود. برای اطفاء حریق و جلوگیری از آتش‌سوزی در این مکان نیز تجهیزاتی فراهم شده است، زیرا در این منطقه حدود 420 حلقه چاه نفت و خطوط انتقال نفت و گاز جود دارد و در نتیجه وقوع آتش سوزی هرچند به میزان اندک می تواند بسیار خطرناک باشد. با گذشت چند سال از دفن، زباله ها تجزیه می شوند و بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی گاز CO2 تولید می شود؛ این واکنش های شیمیایی ممکن است موجب انفجار شود، به همین دلیل برای مهار گازها و جلوگیری از انفجار مجبوریم با استفاده از بیل مکانیکی سطح خاک را بشکافیم تا گازها خارج شوند." پسماندهای بیمارستانی نیز بخشی از زباله های ورودی به برومی را تشکیل می دهند؛ مسئول سایت می گوید: "روزانه حدود سه تن پسماند‌ بیمارستانی وارد این سایت می‌شود. زباله‌های عفونی و بیمارستانی نیز با تراشه آهک مخلوط و دفن می‌شوند. البته این زباله‌ها در یک لایه دفن می‌شوند و عمق این لایه هم اندک است، زیرا دفن این زباله‌ها در عمق زیاد موجب آلوده شدن آب‌های زیرزمینی می‌شود." در بخشی از سایت بوی تعفن بسیار شدیدی به مشام می رسد؛ علت این موضوع را که جویا می شویم مشخص می شود که این قسمت محل دفن لاشه های سگ‌های ولگرد است و مسخوری علت این بوی نامطبوع را دفن با تاخیر لاشه‌ها بیان می‌کند؛ زیرا سگ‌های تلف شده تا زمانی که مهر بهداشت نداشته باشند دفن نمی‌شوند و روزانه حدود 30 لاشه سگ تا آمدن مامور بهداشت و تایید اتلاف، در سایت رها می شوند. اینجا تا چشم کار می کند زباله است؛ زباله هایی رنگارنگ و متعفن که بسیار خطرناک هستند. گفته می شود سرانه تولید زباله در شهر اهواز نسبت به دیگر کلانشهرهای کشور بیشتر است و این موضوع می تواند ناشی از فرهنگ تغذیه و یا آماده نبودن زیرساخت ها برای دفع اصولی زباله باشد. هر شهروند اهوازی روزانه حدود یک کیلوگرم زباله تولید می کند و جمع آوری و دفع اصولی این میزان زباله کاری بسیار دشوار و هزینه بر است. سالانه بخش عمده ای از بودجه شهرداری اهواز در زمینه جمع آوری و دفع زباله های شهری هزینه می شود و در صورتی که این میزان زباله تولیدی کاهش یابد، مدیریت شهری نیز این امکان را پیدا می کند که از منابع مالی بیشتری در زمینه عمران شهر استفاده کند. البته درست است که شهروندان باید میزان تولید زباله را کاهش دهند و به نکات بهداشتی در دفع زباله توجه داشته باشند، ولی مسئولان شهری هم در این زمینه وظایفی بر عهده دارند و باید زیرساخت های مورد نیاز را برای شهروند فراهم کنند. به عنوان مثال بسیاری از خیابان های شهر اهواز تا سال گذشته سطل زباله نداشتند و با وجود اینکه با همت معاونت خدمات شهری شهرداری تعداد زیادی مخزن دفع زباله در سطح شهر نصب شد، ولی هنوز هم بسیاری از مناطق شهر از داشتن چنین امکاناتی محروم است. طرح تفکیک زباله از مبداء هم به تازگی در شهر اهواز آغاز شده و توزیع سطل های زباله و آموزش شهروندان اکنون در حال انجام است. در صورتی که این طرح با جدیت اجرایی شود و هم از سوی مسئولان و هم از سوی شهروندان جدی گرفته شود، می توان امیدوار بود که در آینده نزدیک حجم تولید روزانه زباله در اهواز کاهش یابد و فرایند جمع آوری و دفع زباله هم با دقت بیشتری انجام شود. گزارش از خبرنگار اجتماعی ایسنای خوزستان: خدیجه نیسی