معرفی و دیدنیهای شهرستان بهبهان

بهبهان روزنه‌ای به بهشت جنوب‌غرب ایران

خبرگزاری فارس: شهرستان بهبهان با پیشینه تاریخی 10 هزارساله خود، مناطق گردشگری بسیاری داشته که در طبیعت زیبای بهاری آن، گویی روزنه‌ای به سوی بهشت جنوب‎غرب ایران است.

به گزارش خبرگزاری فارس از بهبهان، بهبهان امروز یا همان ارجان دیروز، با وسعتی معادل سه هزار و 195کیلومتر مربع در جنوب غربی استان خوزستان قرار دارد.

آب و هوای بهبهان، آب و هوای نیمه بیابانی یا کوهپایه‌ای است و حداکثر دمای مطلق بهبهان بیش از ۵۰ درجه در تیر و مرداد و حداقل کمتر از صفر درجه در اواخر آذر و دی می‌رسد.

این شهرستان از سه بخش تشکیل شده‎، بخش مرکزی متشکل از شهر بهبهان و حومه و دهستان‌های دودانگه و تشان با وسعت دو هزار و 86 کیلومتر مربع، بخش زیدون به مرکزیت شهر سردشت، مشتمل بر دهستان‌های سردشت، درونک با وسعت ۹۹۰ کیلومترمربع و بخش آغاجاری با وسعت ۱۱۹ کیلومترمربع است.

این دشت زیبا از طرف شمال و شمال شرقی به استان کهگیلویه‎(دهدشت و لیکک)، از جنوب به بخش زیدون، از غرب به آغاجاری و شهرستان امیدیه‎(جایزان) و از شرق به شهرستان گچساران محدود می‏‌شود.

 * ویژگی‌های منحصر به فرد طبیعی بهبهان

در شمال دشت بهبهان رشته کوه خائیز که بلندترین نقطه آن یک‌هزار و 885 متر بر فراز تنگ شیخ و کوه حاتم با ارتفاع بیش از ۲2 هزار و 100متر قرار دارد؛ در جنوب این دشت پازنان و دریزه‎کوه با حداکثر ارتفاع ۶۰۰ متر در غرب آل‏کوه و زرد با ارتفاع حداکثر ۷۸۵ متر و در شرق کوه رمه‏چر‎(احمد و محمد) با حداکثر ارتفاع ۷۰۰ متر واقع شده ‎است؛ شاید بتوان رمز موجودیت و حیات شهر بهبهان با دیرینه تاریخی‏اش را در دو شریان طرفین آن یعنی مارون و خیرآباد جست‌وجو کرد.

 * وجه تسمیه بهبهان

در وجه تسمیه بهبهان چند نظریه بیان شده که مهم‌ترین آنها، بهو به معنای کوشک و کوشک عبارت ‎است از قصر و عمارت عالی خارج از شهر گویند که در میان باغ و بوستانی قرار گرفته‎ باشد و بهبهون یعنی بهترین کوشک.

بهبهو به فضای باز و جا و مکانی مناسب گفته می‌‏شود که عشایر و ایلات به‎خصوص در فصل بهار در آن موقتاً اطراق می‏‌کنند و چون این مکان از نظر جغرافیایی با تعریف دشت همخوانی دارد لذا بهو یعنی دشت و بهبهو‎(بهبهان) یعنی بهترین دشت.

در غرب بهبهان کنونی‎(کوهپایه‏های زاگرس) جایگاهی وجود دارد که مربوط به بغ بغان یعنی خدای خدایان‎(عهد باستان) است که با گویش محلی بعبعو گفته می‏‌شود؛ این لفظ در اثر تکرار در طول زمان به بهبهو و سپس بهبهون یا بهبهان بیان شده است.‎(این نظریه صادق است)

 * پیشینه تاریخی بهبهان

تاریخ بهبهان همواره و همه‏ جا با تاریخ ارگان همراه بوده‎ و اساساً یکی محسوب می‌شود، شهر قدیمی ‏بهبهان(ارجان) بواسطه اشیاء بدست‎آمده در کشفیات باستان ‏شناسی سال ۱۳۶۱ هجری شمسی تاکنون قدیمی‏‌ترین دوره تاریخی آن معلوم شده‎ که نشان از هزاره دوم پیش از میلاد مسیح دارد؛ گور مکشوفه کتین هوتران فرزند پادشاه ایلامی‏ که در هزاره‎دوم پیش از میلاد مسیح سلطنت می‏‌کرده همراه با جام ارجان و حلقه قدرت، شوکت و عظمت فرهنگی و هنری ارجان را به نمایش می‏گذارد و با عرضه اطلاعات گرانبهایی از تاریخ بهبهان را معلوم می‏‌دارد که این شهر قدیمی‏ چگونه از نشر فرهنگی بر تارک منطقه می‏‌درخشیده است.

 * صنایع دستی بهبهان

بهبهان از قدیم‏ دارای صنایع‎دستی متنوعی بوده‎ که با برچیده شدن راسته بازار تحولات اقتصادی و ظهور مشاغل جدید اکثر آنها از میان رفته‏‌اند مهمترین آنها عبارت بودند از مسگری، ورشوسازی، ساخت قلیان، ظروف سفالی، عبابافی، نمدمالی، لحاف‏‌دوزی، تولید کلاه نمدی، گیوه و … از این میان در حال حاضر تنهاعبابافی، نمدمالی، لحاف‏‌دوزی و گیوه‏‌دوزی باقی مانده‎ است.

 * اماکن تاریخی بهبهان

دیوار و خندق اطراف شهر، مسجد جامع و راسته‎بازار، نارین قلعه(تخریب شده)، مقوم(از بین رفته)، آب‎انبار و برکه‏‌ها، بقعه بشیر‎نذیر، عمارت کلاه‎فرنگی(تخریب شده)، مجموعه ارجان(گور مکشوفه کیدین‎هوتران)، مجموعه بکان(پل، حمام)، پل خیری مح‎خان(خیرآباد)، قلعه مدرسه(خیرآباد)، آتشکده چهارطاق(خیرآباد)، کتیبه تنگ‎تکاب، برج‌های رضاخانی، خرابه‏های کلگه‏زار، کتیبه تنگ سروک.

بافت تاریخی شهر بهبهان که قدیمی‏ترین منطقه بهبهان فعلی پس از ارجان است، از شمال به خیابان شریعتی، از جنوب به خیابان گرایمی، از شرق به نحوی و ادامه آن به موازات مسیل آبخروار تا خیابان شریعتی و از غرب به خیابان پیروز منتهی می‌‏شود؛ خیابان عدالت و خیابان جوانمردی بصورت دو محور عمود بر هم از وسط این ناحیه عبور می‏‌کند که خیابان جوانمردی فعلی، سال‌ها قبل به صورت مسیلی از وسط شهر می‏‌گذشته و حد فاصل بین دوقوم قنوات و بهبهان بوده ‎است؛ مساحت کلی این منطقه حدود ۱۴۶ هکتار است.

از دیگر ویژگی‏‌های این بافت وجود بیش از ۸۴ مسجد، حسینیه و امامزاده در لابه‌لای اماکن مسکونی آن است؛ قدمت بیشتر خانه‏‌هایی که در بافت واقع شده‏‌اند به دوره‌‏های قاجار و پهلوی می‌‏رسند، از ویژگی‏‌های معماری این بناها می‏توان به وجود زیرزمین در اثر آنها وجود ایوان با ستون‌های مدور، سردرهای قوسی به صورت نیم دایره و آجرکاری‌های زیبا در نمای بیشتر آنها اشاره کرد.

 * اماکن دیدنی طبیعی بهبهان

تنگ‎تکاب، تنگ‎بن، تنگ خوئیز، تنگ سروک، دره گرمابه، امامزاده شیرعلی، باغ بهو از جمله اماکن دیدنی طبیعی و منحصر به فردی است که هر ساله باعث جذب گردشگران به این شهرستان شده ‎است.

 * اماکن تفریحی غیرطبیعی بهبهان

پارک جنگلی سلمان‎فارسی(جاده اهواز)، پارک جنگلی ارجان(جاده سیمان ـ نرگس‏زار)، اردوگاه شهید رجایی(جاده اهواز)، پارک ساحلی خارستان(جاده اهواز) و سد مخزنی مارون از جمله مراکز تفریحی غیرطبیعی است که در سال‌های اخیر در این شهرستان احداث شده ‎است؛ مجموعه فرهنگی، تفریحی و ورزشی خارستان یکی از مجموعه‌های بسیار دیدنی بهبهان است.

این مجموعه در شمال‎غربی بهبهان، در ۳ کیلومتری جاده بهبهان- اهواز، جنب سنگ‎شکن گلستانی‏منش واقع است و فاز اول آن با وسعت ۲۵ هکتار توسط شهرداری در کنار رودخانه مارون احداث شده‎؛ نمای کلی این مجموعه بیضی شکل بوده و بیشه‏‌های طبیعی از انواع گون در مرکز آن قرار دارد و جاده آسفالتی اطراف این بیشه‏‌ها کشیده شده ‎است؛ در ضلع شرقی آن دو راه فرعی وجود دارد که اولین راه به دریاچه که با وسعت ۵/۱ هکتار ساخته شده و بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی استان خوزستان است و دارای امکانات قایق سواری است و دومین راه به چهار قلعه زمین فوتبال و والیبال ساحلی (هر کدام ۲ قطعه) ختم می‌‏شود؛ ضلع غربی مجموعه موازی با رودخانه مارون است و میان رودخانه و پارک یک جاده ساحلی به طول ۱۱۰۰ متر کشیده ‎شده‎ که در کناره آن، تعداد ۱۴۰ سکو دایره‏ای‎شکل به‌منظور استفاده خانواده‌‏ها ساخته شده‎؛ امتداد این سکوها به بیشه‏ای زیبا و طبیعی ختم می‌‏شود که همچنان دست‏‌نخورده باقی مانده‎؛ در قسمت جنوب غربی پارک پیست دوچرخه‏‌سواری به وسعت یک هکتار ساخته شده ‎است.

برنامه‏‌های در نظر گرفته‎ شده برای این مجموعه طی سه فاز اجرا می‌‏شود و تا کنون فاز اول آن اجرا شده‎ که به طور کلی شامل احداث دریاچه، زمین فوتبال ساحلی(دو قطعه)، زمین والیبال ساحلی(دو قطعه)، پیست دوچرخه سواری و احداث ۱۴۰ سکو و خیابان‎سازی بوده‎ و فاز دوم شامل ساحل‎سازی و احداث سکوی ماهیگیری است.

 * ‏اماکن مذهبی مشهور بهبهان

امامزاده حیدر، امامزاده شاه‏میر عالی‎حسین، امامزاده شاه‏‌فضل، بی‏بی خدیجه، بی‏بی زبیده‎خاتون، بی‏‌بی‏‌ صالحه‏ بیگم، امامزاده ابراهیم، امامزاده شیرعلی، امامزاده ابوذر، سید فقه، آخوند ملاعلی بهبهانی از جمله اماکن مذهبی مشهور بهبهان بوده که همیشه پذیرای مردم خداجوی منطقه و همچنین استان‌های همجوار است.

 *حیات وحش و مناطق طبیعی بهبهان

شهرستان بهبهان به علت واقع شدن در دشت و مجاورت با ارتفاعات رشته کوه زاگرس و بنادر جنوبی ایران و نیز واقع در گذرگاه چهار استان و برخورداری از رودخانه‏‌های پرآب مارون و خیرآباد و زهره دارای موقعیت خاص و مناطق ویژه‏ای است؛ این مناطق تحت نظارت مستمر پرسنل اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بهبهان بوده تا بستر مناسبی به‌منظور حفاظت و ادامه حیات و بالندگی محیط زیست شهرستان به‌وجود آید، در این مناطق بکر و زیبا گونه‏‌های مختلف از حیوانات و پرندگان حمایت شده از قبیل کبک، تیهو، دراج، زنبورخوار، کل و بز و … دیده می‏‌شود.

 * منطقه گردشگری و زیبای تنگ‎تکاب بهبهان

این روستا در ۲۰ کیلومتری شمال بهبهان، نواحی اطراف کارخانه سیمان و در نزدیکی سد مارون، در دامنه کوه تنگ‎تکاب واقع شده‎؛ راه باریک و پرپیچ و خم کوهستانی ما را به این منطقه خوش آب و هوا می‏‌رساند که به طور کامل بر شهر بهبهان و رودخانه مارون که در پای آن جریان دارد مسلط بوده مخصوصاً در شب چشم‏انداز شهر بسیار دیدنی است. باغ‏های انبوهی در دامنه کوه واقع شده‏اند و هرکدام دارای چشمه و استخر است؛ کوهستانی بودن، وجود مناظر زیبای طبیعی و دور بودن از هیاهوی شهر باعث شده‎است تا در همه فصول سال علاقه‌مندان زیادی برای تفریح و استراحت به این منطقه بیایند.کوهستانی بودن منطقه به دوستداران کوهنوردی و صخره‏نوردی امکان پرداختن به علاقه خود را می‏‌دهد؛ علاوه بر این از قلعه‏‌هایی به جای مانده که به حسن صباح نسبت داده می‏‌شوند و آن طور که در کتاب خداوند الموت آمده یکی از معاونان حسن صباح در این قلعه بر منطقه‏‌های خوزستان و فارس و کهگیلویه نظارت می‏‌کرده ‎است.

 * منطقه گردشگری خاییز

این روستا در شمال شرقی بهبهان در دامنه کوه خاییز و با فاصله حدود ۲۲ کیلومتری از شهرستان واقع شده‎ است. روستا دارای تاریخچه طولانی از دوران پادشاهان ساسانی است و آثار آن عبارتند از سنگ‌چینی‏‌های راه شاهی و همچنین سه آسیاب واقع در دهانه تنگ خاییز که رونق منطقه را تا قرون گذشته یعنی تا دوره‏های اسلامی‏ می‏‌رساند. جاذبه‏‌های گردشگری روستای خاییز عبارتند از، امکان انجام فعالیت کوهنوردی، وجود گونه‏های جانوری در محیط کوهستان و وجود چشمه آب خاییز که از تنگ خاییز سرچشمه می‏‌گیرد مهم‌ترین عامل جذب گردشگران زیارتگاه امامزاده محمد است؛ این روستا در طول سال در ماه‌های اسفند تا اوایل خرداد دارای شرایط آب و هوایی مناسب است و سرسبزی منطقه در این اوقات شرایط مناسبی برای تفریح خانوادگی و دسته‎جمعی همشهریان فراهم می‏‌کند.

 * منطقه گردشگری پشکر

این روستا در شمال بهبهان و در نزدیکی سد مارون در پای یکی از کوه‌های رشته کوه تنگ‎تکاب، میان کوه و دره‏ای به عمق ۴۰ متر که رودخانه خروشان مارون در آن می‏‌گذرد، قرار دارد؛ در این روستا، باغ‏‌هایی از لیمو و نخل و نارنج در دو بخش شرق و غرب وجود دارد؛ همچنین در فاصله میان روستا و باغ‏‌های غربی حدود 200 متر تپه‏‌هایی وجود دارند که در ماه‌های پرباران سال از چمن و گل پوشیده می‏‌شوند؛ خانه‏‌های روستا گلی و قدیمی‏ هستند و بافت قدیمی‏آن پلکانی‏ شکل و زیبا و با وجود غیرمسکونی بودن هنوز قابل استفاده هستند.

 * کاروانسرای معروف و تاریخی خیرآباد بهبهان

بنای کاروانسرا(مدرسه) خیرآباد که با شماره ۳۸۴۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده در ۲۵ کیلومتری شرق بهبهان در روستای خیرآباد(قلعه مدرسه) با چهار قرن قدمت در سال ۱۰۸۹ ه.ق همزمان با سلطنت شاه سلیمان صفوی، به دستور حسین علی‎خان زنگنه(حاکم ایالات بهبهان و کهگیلویه) ساخته شد؛ وسعت این بنا که تماماً از آجر پخته و گچ ساخته شده ‎است، در ابتدا 9 هزار 943 متر مربع بوده و دارای قسمت‌های مختلف از جمله مسجد، حجره برای معلمان، آشپزخانه، حمام و بازارچه بود، که هم‎اکنون تنها بنای اصلی مدرسه(حدود ۲۵۰۰ متر مربع) باقی‎مانده و آثار بقیه بناها از بین رفته ‎به دلیل اینکه از سال ۱۱۳۵ ه‏‏.ق که علمای اخباری در آن اقامت کردند، از این محل به عنوان برج و بارویی مستحکم به‌منظور مقابله و مباحثه علمی‏با آیت‏الله وحید بهبهانی استفاده می‏‌کردند؛ از این زمان به بعد مدرسه خیرآباد به قلعه مدرسه معروف شد، این بنا نمایانگر خصیصه علم‎دوستی مردم بهبهان است.

 * راسته بازار معروف بهبهان

این مجموعه که با شماره ۳۷۶۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده در حال حاضر قدیمی‏‌ترین بازار شهر است که در زمان گذشته مرکزثقل تجاری شهر بهبهان و حومه آن بوده‎؛ این مجموعه که متعلق به دوره قاجار است دارای چندین راسته بوده که حرفه‏‌های مختلف در راسته‏‌های مخصوص به خود فعالیت داشتند؛ در حال حاضر تنها یک راسته از آن باقی‎مانده‎؛ برروی دیوار راسته باقی‎مانده دو کتیبه قرار دارد؛ مصالح به کار رفته در ساخت ابزار سنگ و گچ است و از ویژگی‏‌های آن می‏‌توان به سقف گنبدی حجره‏‌ها و کاربرد طاق و تویزه در پوشش سقف راسته‏‌.

این حمام متعلق به دوره ساسانی و مرتبط با شهر قدیم ارجان است و در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا واقع شده‎؛ معماری این بنا به صورت چهار ایوانی است که در حال‎حاضر به علت اینکه کف آن تا ارتفاع زیادی بر اثر ریزش سقف‌ها و سنگ‌های کناره دره پر شده‎است، پلان آن کاملاً دیده نمی‏‌شود، یک قسمت مربع شکل مرکزی است که چهار ایوان در چهار جهت آن قرار داشته‎، ایوان‌ها که در روی چهار ستون قرار داشت‌ه‏اند با طاق‌های جناقی به هم متصل شده و قسمت مرکزی سقف گنبدی شکل داشته که در حال حاضر ریخته است.

 * پل تاریخی ارجان

این پل که در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا(ع) و قدمگاه امام رضا(ع) واقع شده‎ متعلق به دوره ساسانی است.این پل دارای دهانه‌ای طاق مانند در دست راست رودخانه باقی مانده‎ و چند پل و سنگفرش بستر زیر پل نیز در حول و حوش بالا و پایین دیده می‏‌شود؛ همه آثار به جامانده ساسانی بوده و از سنگ و ملاط گچ ساخته شده ‎است؛ آثار پل کوچک دیگری پائین‌تر از پل بزرگ‌تر دیده می‌‏شود.

به هر حال شهرستان زیبای بهبهان با طبیعتی منحصر به فرد و بکر یکی از مناطق دیدنی استان خوزستان است که در روزهای پایانی سال همواره پذیرای خیل عظیم مسافران و مهمانان نوروزی است و در یک کلام می‌توان گفت که "بهبهان پنجره‎ای گشوده رو به بهشت خوزستان" است.