اخبار سیاسی و اقتصادی و تحلیل

نقش آمریکا در لیبیزاسیون سوریه  

تاجیک، نصرت اله - در فضای غبار آلود خاورمیانه و نوشتن در باره کشوری همچون سوریه که جمع متضاد مولفه های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است کاری بس دشوار مینماید.

ولی اگر فقط پنجره را به بحران سوریه از زاویه ارتباط آن با برهم زدن توازن قوا در منطقه از سوی غرب برای تبدیل تهدیدات ناشی از قدرت گیری نقش و حضور مردم در تشکیل حکومتهای انتخابی و مردمی به فرصت و مدیریت خیزش مردمی منطقه در کشورهای مختلف بگشائیم شاید کار تجزیه و تحلیل کمی آسانتر شود. اینکه مردم سوریه همچون سایر ملل خاورمیانه به دنبال ازادی، حقوق شهروندی و مسئولیت پذیری، مشارکت مستقیم و نقش گیری در قبال حکومتهای انتخابی خود باشند هیچگونه جای شک و شبهه ائی ندارد. اما دخالت مستقیم غرب و در راس آنها آمریکا و انگلیس و چند کشور منطقه برای سرنگونی یک دولت و بهم زدن توازن منطقه ائی محل ایراد است.

بهم خوردن اوضاع اقتصادی جهان بدلیل خراب شدن اقتصاد آمریکا و بالارفتن میزان بدهیهای دولت آمریکا مخصوصا" به چین، پائین امدن درجه اعتبار آمریکا بعد از یک قرن و تاثیراتی که اقتصاد این کشور روی اقتصاد و سیاست غرب و سایر کشورهای جان دارد باعث خواهد شد که آمریکا و انگلیس و چند کشور اروپائی با مشکلات اقتصادی بیشتری در اینده نزدیک روبرو شوند. به نظر میرسد برای برون رفت از این بحران غرب به دنبال طراحی اقدامی عملی در خاورمیانه است عملیاتی که بتواند هم انظار را به سمت خود جلب کند و هم مقداری از سرمایه های مالی کشور نفت خیز منطقه را به سوی صنایع و مخصوصا تسلیحاتی و سرمایه گذاران غربی جذب نماید.

بنابراین مهمترین نگاه غرب برای مدیریت شرایط کنونی حاکم بر منطقه و جهان بسوی خاورمیانه است و به همین منظور جریانات سوریه روز به روز به سمت لیبیزاسیون پیش خواهد رفت. در این روند سرنگونی حکومت قذافی توسط ناتو و کشورهای عربی و مخصوصا" قطر نیز زمینه مناسبی برای چنین اقدامی در سوریه خواهد بود. عوامل دخیل در این ماجرا میتواند نقش افرینی ترکیبی از آمریکا، انگلیس ، رژیم صهیونیستی، کشورهای عربی و در راس آنها قطر و عربستان با محوریت و نقش آفرینی ترکیه باشد. نگاهی به خبر حضور نیروهای نظامی انگلیسی و قطری در حمص[1] که از سوی یک سایت صهیونیستی پخش گردیده به خوبی سیاست غرب در نقش دهی به ترکیه و قطر در این زمینه را تائید میکند.

راهبرد اصلی آمریکا در خاورمیانه حفظ امنیت رژیم صهیونیستی و در خلیج فارس جریان داشتن نفت و برگشت کالای تولید شده و مخصوصا" تسلیحات به کشورهای خلیج فارس و درگیر شدن اذهان به بحران خاورمیانه برای پشت سر گذاشتن بحران اقتصادی کنونی غرب و مدیریت تحولات منطقه است. در این راستا فشار همه جانبه خارجی برای تغییر حکومت سوریه علیرغم عدم قطعیت غرب از توان تشکیل حکومتی مطلوب غرب و نیز نامعلومی روابط دولت اینده سوریه با ایران بعنوان یک قدرت منطقه ائی در حقیقت تضعیف سیاست و موقعیت ایران در منطقه ، عقب نشینی از مسئله انرژی هسته ائی و تغییر سیاست خاورمیانه ائی جمهوری اسلامی ایران علیه رژیم صهیونیستی است. قدم بعدی غرب علیه حزب الله لبنان خواهد بود که زمینه اش را با دادگاه بین المللی حریری آماده کرده است که مشروعیت حزب الله را در صحنه داخلی و بین المللی از بین ببرد تا در آن مرحله به راحتی اقدام به حذف مقاومت از صحنه لبنان بنماید.

اما در زمینه شرایط و اوضاع منطقه و جایگاه ایران نسبت به آن دو منفذ وجود دارد. اولی درگیری امریکا با مسئله انتخابات ریاست جمهوری و دومی اهرمها و قدرت بازی ایران. ولی ایران هم باید این بازی را با ظرافت خاص انجام دهد. اهرمهائی که ایران در منطقه دارد باید یکی بعد از دیگری و پیش از آنکه آمریکا در تحقق سیاستهایش در منطقه موفق شود هرچه سریعتر بکار گرفته شود. تغییرات جهانی و تحولات منطقه را با فرمولهای سیاسی مدیریتی ایستا نمیتوان مدیریت کرد. لذا سیاست خارجی ایران باید دینامیک و چند بعدی و به مراتب بسیار فعالتر از این باشد که تا کنون در این یکسال اخیر که متاسفانه وزارت امورخارجه درگیر تغییرات داخلی بوده طراحی و اجرا شود.

نگاهی مختصر به اهرمهای ایران و پتانسیلهائی که باید تا کنون فعال و استفاده میشدند به راحتی زمینه های عمل ایران را به تصویر میکشاند. متاسفانه تحرک کمتری در قبال کشورهای مهمی از قبیل روسیه، عراق و اردن که از تحولات سوریه متاثر خواهند شد از سوی سیاست خارجی دیده شده است. روسیه به وضوح دریافته است که چگونه در ماجرای لیبی منفعل بوده و متضرر شده است. عراق هم برای ایران مهم است و هم آمریکا و نیاز است که در روند کنونی مسائل خاورمیانه ایران توجه بیشتری به نقش و تاثیرات اینکشور در مسائل سوریه داشته باشد. هرگونه تغییرات در سوریه تاثیر مهمی در اینکشور برجای میگذارد. کمترین آن بهم خوردن توازن کردی عربی در صحنه عراق است که بر ترکیه و ایران هم تاثیر دارد و رژیم صهیونیستی نیز در این رابطه فعال است. اردن اگرچه آرام مینماید ولی آتش زیر خاکستر است. بعید است با تغییرات سیاسی در سوریه این آتش زبانه نکشد ولی معلوم نیست چرا از این اهرم تا کنون استفاده نشده است؟