یک تحلیل اقتصادی از خوزستان

طبق اعلام شرکت آب و نیرو مرحله دوم آبگیری سد گتوندعلیا بزودی آغاز خواهد شد. سد گتوند علیا که بزرگترین محیط طبیعی اشغال شده توسط یک پروژه را در طول تاریخ ایران بخود اختصاص داده است ازهمان آغاز به دلیل صدمات فراوان زیست محیطی و اجتماعی که بر دو منطقه شرق و مرکز خوزستان ایجاد می کرد مورد انتقاد کارشناسان و صاحب نظران منطقه بود.

اقتصاد بومی فدای اقتصاد ملی

منصور محرابی

این سد با به زیر آب بردن هزاران هکتار از مراتع و دامداران و عشایر بختیاری اراضی کشاورزان و روستاییان منطقه موجب آوارگی صدها خانوار وبیکاری و حاشیه نشینی آنها خواهد شد. آوارگی مردم روستاهای حوزه مخزن سد موجب تشدید حاشیه نشینی و فقر در پایین دست رودخانه و منطقه خواهد شد. پس برخلاف ادعای مجریان سد گتوند صدها خانوار از اهالی منطقه بدون کمترین آموزشی که برای مشاغل جایگزین دیده باشند، مجبور به روی آوری به مشاغل کاذب و یا تبدیل شدن به کارگران فصلی خواهند شد. اگرچه گفته می شود دانش ما  در سدسازی همپای با دیگر کشورها و دربرخی موارد بالاتر از حدنصابهای جهانی است، اما تجربه تعامل مجریان سد گتوند نشان داد که در حوزه اجتماعی ما از  زمان افتتاح سد دزهم عقب تر هستیم.

متاسفانه مجریان سد گتوندعلیا بدون توجه به دغدغه های مردم منطقه هنوز از همان مدل های گذشته که در خصوص سدهای کارون3 و 4 وسایر سدهای ساخته شده در استان بکارگرفته اند، یعنی روش اجبار به مهاجرت و غیر پاسخگو بودن در خصوص آینده معیشتی مردم آواره پروژه های سدسازی در استان مبادرت می نمایند. و خیل  آوارگان سد سازی در لایه های پنهان جامعه شهری ما با انبوهی از مشکلات و آسیب های اجتماعی هم اکنون وجود دارد .

 متاسفانه در استان خوزستان آنگونه که انتظار می رود مسایل اجتماعی مورد توجه قرار نمی گیرد و مدیریتهای حوزه اجتماعی بسیار ضعیف و نارسا عمل می کند.  اصلی ترین دلیل احداث سد گتوند به توجیه آب نیرو و مجری سد سازی در ایران و ایجاد اشتغال و کشاورزی قلمداد شده است. آنچه که هرگز دیده نشد و لااقل در کلیه سدهای گذشته در خوزستان دیده ایم چنین قولی واهی که همیشه داده شده هرگز به اجرا در نیامده است. به این خاطر باید اعلام کرد که اصلی ترین دلیل این سدها تولید برق به هر صورت ممکن است. یعنی به زیر آب رفتن هکتارها زمین بکر کشاورزی، بی خانمانی و پراکنده شدن مردم منطقه، نابودی فرهنگ بومی و سنن و آداب و رسوم، ایجاد حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ به واسطه کوچ مردم این زمین ها و ایجاد شغل های نامناسب در حاشیه و نابودی میراث معنوی و باستانی این خطه است.

آنچه که گمان می رود طراحان سد سازی هرگز به آن عملا توجه و التفاتی نداشته و ندارند و برایشان این تخریب ها انگار جزوی از وظیفه است. مطالعاتی که فقط در آن مصالح آب نیرو سد سازان گنجانده شده نه مصالح مردم. سد گتوند با همه مشکلاتی که قبل ها از همین رسانه و بسیاری رسانه های دیگر به آن اشاراتی کامل شده با همه تخریب هایش و ضرر و زیانش برای مردم و زمین های قبل و بعد از آن مجددا به آبگیری دوم نزدیک می شود.

مجری و مسئولین این پروژه مدعی شده اند که در این منطقه اشتغال ایجاد نموده اند. آنچه که بعدها جزوی از آمار اشتغال دولت نیز شمرده می شود. اما ادله ما بر این است که اشتغال پایدار منطقه(زمین کشاورزی و دامداری) را از مردم منطقه گرفته اند و به جای آن اشتغالی فصلی چون نگهبانی و و کارگری در سد که زمان زیادی بطول نخواهد کشید ایجاد نموده اند.

اینچنین گمان می رود در اینگونه پروژه های به اصطلاح ملی(اما به نظر نگارنده ضد ملی) هرگز توجهی به ملت نشده و اقتصاد بومی فدای اقتصاد ملی شده است.