اخبار سیاسی و اقتصادی و تحلیل

گزارش مشرق از سناریوهای تازه غرب در قبال سوریه؛

آیا سناریوی "بلحاج" در سوریه جواب خواهد داد

فروکش کردن تظاهرات و اعتراضات مردمی در چند هفته اخیر در سوریه باعث شده تا غرب این راهبرد را که از طریق برانگیختن مردم سوریه می تواند رئیس جمهور این کشور را ساقط کند، کنار بگذارد.

به گزارش گروه بین الملل مشرق، حضور مردم سوریه در کنار دولت این کشور و گرایش های ضدصهیونیستی مردم سوریه از یک سو و روشنگری های رسانه های این کشور در زمینه وابستگی های خارجی مخالفان دولت و همچنین وعده های بشار اسد در زمینه آغاز اصلاحات واقعی در این کشور باعث شد که دامنه اعتراضات اصلاح طلبانه مردم روز به روز کاسته شده و مخالفان خارجی برای ادامه آن چیزی که انقلاب در سوریه می دانند، تنها گزینه پیش رو را اقدامات نظامی و ایجاد ناامنی در سوریه بدانند.

 

اما در هفته های اخیر با محاصره شدن شورشیان در سه شهر حمص، حماة و اِدلِب گزینه درگیری های مسلحانه و ترورهای داخلی در سوریه نیز ناکارآمدی خود را نشان داد، بویژه اینکه ارتش و نیروهای امنیتی سوریه ثابت کردند که حامی دولت این کشور هستند و در سختی ها و ناآرامی ها دست از حمایت از دولت بشار اسد بر نمی دارند.

 

با این حال، همزمان گزینه تهدید به عملیات نظامی خارجی علیه سوریه نیز مطرح شد؛ کشورهای ترکیه، قطر و عربستان سعودی به همراه سایر اعضای پیمان آتلانتیک شمالی از جمله طرف هایی بودند که در این عرصه وارد رویارویی تبلیغاتی با سوریه شدند. در مقابل سوریه نیز مجموعه اقداماتی را بویژه در مرزهای ترکیه انجام داد که باعث کاسته شدن از لحن تند غرب علیه این کشور شد.

 

 

متغیراتی که به سود اسد تمام شد

یکی از این اقدامات، آغاز عملیات "فروپاشی توهم" و آماده باش کامل نیروهای نظامی و ماشین جنگی و موشک های این کشور در طول مرزهای شمالی با ترکیه بود. از سوی دیگر سوریه موفق شده بود موافقت اردن را در استفاده نشدن از مرزهای این کشور در حمله نظامی احتمالی جلب کند و از مرزهای آن آسوده شود. اعزام کشتی های جنگی روسیه به بندر طرطوس در سوریه از دیگر متغیراتی بود که در روند تحولات نظامی در منطقه تأثیر داشت. روسیه نیز به علت اینکه بنا به دلایل متعدد، استقرار حاکمیت اسد در سوریه را در راستای منافع خود می داند، برای جلوگیری از حمله احتمالی غرب به این کشور، دمشق را با سامانه موشکی پیشرفته اس300 مجهز کرد.

 

مجموعه این اقدامات، لحن تند غرب در تهدیدات نظامی علیه سوریه را کاهش داد اما اقدامات این محور در راستای افزایش عرصه های تقابل با دمشق متوقف نشد؛ ارتباط با گروه های سلفی و استفاده از این محور افراط گرا یکی از نقشه های راهبردی بود که علاوه بر اینکه به عنوان سیاست آمریکا در تقابل با خیزش های اسلامی در کشورهای دیکتاتوری مورد استفاده قرار گرفت، در سوریه نیز به عنوان شاه کلید دخالت نظامی در این کشور مطرح شد. آمریکایی ها پیشتر تجربه همکاری با جریان های رادیکال سلفی و مسلح کردن آنها را در کوله بار تجربیات سیاست خارجی خود دارند.

 

 آمریکا و نیروهای ناتو بخوبی می دانند که اولاً مداخله نظامی در سوریه هزینه دارد و به سادگی لیبی هم نخواهد بود؛ ثانیاً با مخالفت مردم سوریه همراه خواهد بود و ثالثاً با مخالفت گسترده کشورهای مختلف در دنیا از جمله روسیه و چین مواجه خواهد شد، لذا بهترین کار بهره گیری از تروریست های القاعده است، همان گروهی که اخیراً به اذعان مقامات آمریکایی به منابع خوبی از تسلیحات قذافی در لیبی دست یافته اند.

 

 

سلفی ها بهترین دستاویز غرب علیه اسد
هادی مجیدی، تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در این زمینه معتقد است که آمریکا و غرب از همان ابتدا از سلفی ها به عنوان پیاده نظام طرح های براندازانه خود در سوریه استفاده کردند؛ در وهله اول آنها از جماعت سلفی اخوان المسلمین سوریه کار را شروع کردند و بعد از آن نیز سلفی های کشورهای دیگر را در اطراف سوریه مستقر کردند تا از آنها برای ایجاد درگیری و ناامنی در سوریه استفاده کنند و در مواقع لزوم آنها را در زمان جنگ احتمالی به داخل خاک سوریه هدایت کنند که محوریت این جریان در منطقه نیز در دست بندر بن سلطان قرار دارد و او هدایت این بخش از طرح های غرب را بر عهده دارد.

 

به این ترتیب سناریویی که از روزهای اول آغاز ناآرامی های سوریه به عنوان معجونی تلخ برای به خیابان کشاندن مردم استفاده شده بود، بار دیگر در عرصه خارجی از طریق تحریک سلفی ها و گروهک های تروریستی بین المللی علیه سوریه تقویت شد تا شاید بتواند اهداف غرب را در سوریه پیاده کند. این در حالی بود که تجربه استفاده از سلفی ها در تشکیل شورای ملی سوریه برای براندازی نظام داخلی این کشور با افزایش اختلافات در میان مخالفان خارج نشین شکست خورده بود.

 

 

ترفند تبلیغاتی غرب در مورد انتقال بلحاج به ترکیهروزنامه «کراسنایا زویوزدا» روسیه بتازگی فاش کرد که غرب در راستای فشار فزاینده به سوریه "عبدالحکیم بلحاج" فرمانده سابق نیروهای نظامی در لیبی و از اعضای سازمان تروریستی القاعده را به ترکیه منتقل کرده است تا نخستین حملات زمینی به سوریه را آغاز کند.

 

ناظران پیش‌بینی کردند که حمله اول را گردان شبه نظامیان بلحاج که با نام مستعار "سلیم العوانی" فعالیت می کند، انجام خواهند داد، این گردان ها شامل 700 شبه نظامی جنگجوست که اکنون در مرز ترکیه با سوریه مستقر شده‌اند و به انتظار لحظه آغاز حمله به فرماندهی "عبدالحکیم بلحاج" هستند که این تحرکات البته بصورت محرمانه انجام می شود.

 

هادی مجیدی، کارشناس مسائل استراتژیک خاورمیانه البته در این زمینه نظر دیگری دارد. او معتقد است که انتشار اخباری در مورد حضور عبدالحکیم بلحاج و تیم 700نفره از سلفی های لیبی در ترکیه و استقرار آنها در مرزهای سوریه واقعیت ندارد.

 

 وی گفت که لیبرال ها و جریان های وابسته به غرب در حاکمیت لیبی بعد از سقوط "معمر القذافی" با توجه به موفقیت جریان های اسلامگرا در انتخابات کشورهای دیگر انقلابی طرحی را برای کنار گذاشتن سلفی های لیبی از عرصه سیاسی این کشور مطرح کردند تا بتوانند برنامه های خود را آزادانه در این کشور اجرا کنند که در همین راستا پیشنهاد اعزام بلحاج به ترکیه به همراه صدها مبارز دیگر از نیروهای سلفی مطرح شد اما این اتفاق نیفتاد و شاید به علت رد کردن این پیشنهاد از سوی بلحاج بود که دو روز پیش، وی به بهانه داشتن گذرنامه جعلی بازداشت شد.

 

این تحلیلگر مسائل منطقه ادامه داد: از سوی دیگر، غرب با ایجاد این فضای روانی سعی کرد این گونه القاء کند که همه چیز برای حمله به سوریه آماده است و پادگان های سلفی ها در ترکیه نیز فعال شده است زیرا آنها با طرح این مسأله به دنبال این بودند که از سویی گروه های بیشتری از مردم و سلفی های سوریه از صفوف دولت سوریه جدا شوند و از سوی دیگر، فضای تبلیغاتی منطقه نیز در جهت منافع غرب باشد اما واقعیت این است که تمام برنامه های نظامی غرب و حمله همه جانبه به سوریه منتفی شده است.

 

عبدالحکیم بلحاج کیست؟
"عبدالحلیم الخویلدی بلحاج" متولد منطقه "سوق الجمعه" در طرابلس است. او برادر "ابو یحیی اللیبی"، نفر دوم القاعده است و در جریان فعالیت های مبارزاتی خود با نام های مستعار "عبدالله الصادق" و "سلیم العوانی" فعالیت می کرده است. وی فعالیت سیاسی خود را هنگامی که دانشجوی مهندسی بود آغاز کرد و بعد از پایان تحصیلات خود در سال 1966 میلادی به عنوان رهبر گروه موسوم به "جهاد اسلامی لیبی" به همراه جمعی از مبارزان لیبیایی به افغانستان رفت و به مقابله با ارتش سرخ شوروی پرداخت.

 

در سال 1990 میلادی، بلحاج به لیبی باز گشت و در بنغازی به هدایت سازمان جهاد  اسلامی لیبی پرداخت. اعضای گروه تحت فرماندهی بلحاج بعد از اجرای سه طرح ترور ناکام برای از بین بردن قذافی مجبور به خروج از کشور شدند.

 

بلحاج در سال 2004 میلادی، هنگامی که قصد داشت مالزی را به مقصد سودان ترک کند دستگیر شد و به زندان ابوسلیم در لیبی منتقل گشت. بلحاج بعدها ارتباطاتی با "سیف الاسلام قذافی" پسر سرهنگ قذافی پیدا کرد، ارتباطاتی که سیف الاسلام نیز بعد از دستگیری به دست انقلابیون لیبی از آن خبر داد اما محتوای کامل این اطلاعات هرگز به صورت کامل فاش نشد.

 

بلحاج در پی همین رابطه در پروژه ای موسوم به "بازگرداندن تروریست ها به جامعه" که تحت هدایت "سیف الاسلام" و دو تن از اعضای سابق القاعده به نام  های "بن عثمان" و "علی صلابی" هدایت می شد، به همراه جمعی از اعضای سازمان جهاد اسلامی لیبی در سال 2010 میلادی، آزاد شد.

 

با آغاز انقلاب مردمی لیبی نام بلحاج به عنوان یکی از دو نماینده جریان های اسلام گرا در شورای انتقالی لیبی مطرح شد و به زودی پس از قتل مشکوک ژنرال یونس وزیر کشور سابق قذافی که به انقلابیون پیوسته بود، به سمت فرماندهی نیروهای میدانی انقلابیون لیبی منصوب شد.

 

"نعمان بن عثمان" از اعضای سابق جهاد اسلامی لیبی که هم اکنون به عنوان پژوهشگر ارشد اندیشکده "کویلیام" انگلستان مشغول فعالیت است و زمانی را با بلحاج همرزم بوده در یادداشتی پیرامون سوابق بلحاج می نویسد: "بلحاج از اعضای فعال شبکه القاعده بود. وی در سال 2004 میلادی در عملیاتی مشترک توسط MI6 و سازمان سیا در مالزی دستگیر شد و مدتی در بانکوک در زندان های مخفی سیا بازداشت بود و شکنجه شد."

 

 

سوریه عرصه چند وجهی تقابل اردوگاه شرق و غرب
روند حوادث در منطقه به گونه ای است که سلفی های مستقر در ترکیه را می توان محور و ابزار اجرای سیاست های خصمانه غرب علیه سوریه دانست، این محور البته با کمک های لوجستیک کشورهایی نظیر ترکیه، قطر و عربستان سعودی مبارزات خود را در راستای منافع غرب و دشمن صهیونیستی برای براندازی حلقه میانی محور مقاومت در منطقه آغاز کرده اند.

 

بر اساس تحولات کنونی منطقه پیش بینی می شود که سناریوی آینده غرب علیه دولت بشار اسد این خواهد بود که رهبران اپوزیسیون، رده های میانی ارتش سوریه را به خروج از بدنه نیروهای مسلح تشویق کنند. این نیروها هم اکنون تحت عنوان ارتش آزاد سوریه در چند گردان پیاده در مناطق انطاکیه و اسکندرون در جنوب شرقی ترکیه سازماندهی شده اند و فرماندهی آنان را سرهنگ "ریاض موسی الاسعد" به عهده دارد.

 

البته باید توجه داشت که لیبی تفاوت های اساسی با سوریه دارد و این موضوع بر کسی پوشیده نیست، محبوبیت دولت مردمی سوریه در میان گروه های مختلف این کشور یکی از این تفاوت هاست. غرب یقین دارد که وارد شدن در درگیری نظامی علیه سوریه می تواند تمام گروه های داخلی این کشور حتی بخشی از مخالفان داخلی را دور نظام سوریه جمع کرده و وحدت و همبستگی آنها را برای مقابله با دشمن خارجی تقویت خواهد کرد.

 

از سوی دیگر اوضاع سوریه به علت داشتن مرز مشترک با فلسطین اشغالی از حساسیت بالایی برخوردار است و بروز هرج ومرج در این کشور، تأثیرات خود را بر فلسطین اشغالی باقی خواهد گذاشت لذا همه تحرکات سیاسی و نظامی با احتیاط کامل انجام خواهد شد بنابراین آمریکا و غرب با استفاده از اهرم های سیاسی، مالی، اقتصادی و رسانه ای علیه دولت بشار اسد عمل می کنند. در عین حال ترکیه، قطر، عربستان و گروه 14مارس به سرکردگی "سعد الحریری" نخست وزیر سابق لبنان به عنوان پیاده نظام آمریکا و غرب درمنطقه، همه امکانات نظامی، مالی واطلاع رسانی خود را برای سرنگونی دولت سوریه به کار گرفته اند. این در حالی است که ایران، روسیه و چین از تمام توان خود برای خنثی کردن تحرکات آمریکا وغرب علیه دولت سوریه استفاده می کنند.

 

 

شکست طرح امنیتی براندازی اسد
هادی مجیدی در ادامه گفت وگوی خود با مشرق در تبیین علل پایان طرح های غرب برای براندازی دولت بشار اسد در دمشق گفت: ترکیه و ناتو رسماً اعلام کرده اند که برنامه ای برای حمله به سوریه ندارند؛ شاید بتوان گفت که تهدیدات بشار اسد برای ایجاد جنگ تمام عیار در منطقه و اعزام ناوهای جنگی روسیه به سواحل سوریه و همچنین عملیات سوریه برای آماده باش نیروهای خود در مرزهای ترکیه عواملی بود که ایده حمله نظامی به سوریه را از رده خارج کرد.

 

وی برای تأکید بر اینکه روند جریان براندازی سوریه به پایان رسیده، گفت که درخواست آمریکا و دیگر کشورهای غربی برای بازگرداندن سفرای خود به دمشق دلیل روشنی در این زمینه است، اظهارات اخیر اردوغان در مورد اینکه ترکیه هیچ برنامه ای برای حمله به سوریه ندارد نیز پرده دوم پایان این جریان است؛ از سوی دیگر کشورهای عربی نیز از مواضع خود در تحریم سوریه عقب نشسته اند و در حال حاضر دست به دامن عراق شده اند تا به عنوان میانجی میان دولت سوریه و معارضه وارد عمل شود، این در حالی است که عراق نیز اعلام کرده در صورت تمایل دمشق میانجی گری در این زمینه را قبول خواهد کرد.

 

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در ادامه تصریح کرد: تمام این دلایل، نشان می دهد که پرونده سوریه به عنوان یک طرح امنیتی برای براندازی نظام حاکم این کشور به پایان رسیده و دشمنان آن، اکنون به دنبال چانه زنی سیاسی برای پایان دادن آبرومندانه به موضع گیری های خود در قبال سوریه هستند.

 

 

سناریوی غرب برای تعامل با سوریه در مرحله آینده
مجیدی تأکید کرد که با رد شدن طرح حمله نظامی به سوریه غرب در دوره کنونی به دنبال این است که ناامنی های مقطعی و حملات تروریستی در سوریه را با کمک همین سلفی ها دنبال کند؛ اتحادیه عرب نیز اکنون در همین مسیر وارد شده است اما اوضاع سوریه نشان می دهد که عملیات پاکسازی که هفته گذشته در منطقه حمص که مهم ترین منطقه استقرار نیروهای سلفی مخالف دولت سوریه بود، موفقیت زیادی داشت و همچنین قرار است عملیات پاکسازی نهایی این مناطق نیز این هفته انجام شود تا شبکه های تروریستی و مسلح سلفی به صورت کامل از بین بروند.

 

این کارشناس مسائل منطقه به ترس ترکیه از برگه های نفوذ دمشق در این کشور اشاره کرده و گفت که بشار تهدید کرده بود که هنوز برگه های خود را در ترکیه فعال نکرده است، با این حال بخشی از این تحرکات مربوط به سازمان تروریستی پ.ک.ک بود که با تشدید فعالیت های خود ضربات محکمی به ارتش ترکیه وارد کرد. تظاهرات روز عاشورا که از جنبه مذهبی به عرصه سیاسی وارد شد نیز در همین راستا بود و مردم ترکیه در این تظاهرات باشکوه، سیاست های دولت در تعامل با مسایل منطقه ای را محکوم کردند.

 

مجیدی تصریح کرد: با به بن بست رسیدن تمام این برنامه ها غرب اکنون در مرحله ای قرار دارد که می خواهد تعامل با سوریه را از سر بگیرد، به همین علت است که آمریکا، انگلیس و دیگر کشورهای غربی به دنبال بازگرداندن سفیر خود به سوریه هستند؛ البته اقدامات تخریبی مقطعی همچنان در دستور کار غرب قرار خواهد داشت اما پروژه امنیتی تحریم، حمله، ایجاد انشعاب و جنگ داخلی در سوریه به پایان رسیده و سوریه اکنون نسبت به این کشورها در موضع قدرت قرار دارد.

 

نمود این تحلیل را می توان در سخنان بشار اسد در جمع جوانان سوریه در کاخ الشعب دید که کشورش را پیروز توطئه کنونی در کشورش دانست و ضمن هشدار به توطئه‌های آمریکا تأکید کرد که سران عرب از اقدامات خود علیه سوریه پشیمان می‌شوند.

 

بشار اسد در این سخنان با اشاره به سران عرب گفت: برادران عربی که علیه ما توطئه می‌کنند، خواهید دید که پس از بحران به دمشق خواهند آمد تا از آنچه از آنان سر زده عذرخواهی کنند.

 

اکنون با تضعیف نقش غرب و ناتو، به نظر می رسد سرمایه گذاری آمریکا بر روی اختلاف افکنی داخلی در سوریه از یک سو و پررنگ کردن نقش اردن به عنوان همسایه محوری سوریه و آلت دست رژیم صهیونیستی از سوی دیگر در حال پیشبرد است و باید در انتظار اعلام موفقیت و به احتمال بیشتر، شکست این توطئه تازه بود.