بیماری‌های قرن 21

«بیماری‌های نوپدید قرن معاصر»، عنوانی است که مسوولان و سیاستگذاران بهداشتی کشورها برای این بیماری‌ها انتخاب کرده‌اند؛ بیماری‌هایی که ناتوان‌کننده است و شیوع آن، جدول تعداد نیروی مولد را به تحلیل می‌برد.

پول‌نیوز - عصر تکنولوژی و قرن بیستم، ضمایمی برای مردم جهان سوغات آورد که نمی‌توان لقب «موثر و مفید» را برای آنها انتخاب کرد. چالش مهم قرن ٢٠ و ٢١ برای جهان، بیماری‌هایی است که انسان؛ موجودی که قرار است مولد بوده و مسیر تولید و اکتشاف را هموار کند، مهم‌ترین قربانی آن است.

«بیماری‌های نوپدید قرن معاصر»، عنوانی است که مسوولان و سیاستگذاران بهداشتی کشورها برای این بیماری‌ها انتخاب کرده‌اند؛ بیماری‌هایی که ناتوان‌کننده است و شیوع آن، جدول تعداد نیروی مولد را به تحلیل می‌برد. ایران هم طی دهه‌های گذشته از هجوم این بیماری‌ها در امان نبوده و برای مقابله با بالا رفتن شیوع این بیماری‌ها، از چند سال قبل، در مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، اداره‌ای به نام «اداره بیماری‌های نوپدید» ایجاد شده است. قطعا این بیماری‌ها که در مواردی و به گفته مسوولان وزارت بهداشت، صرفا انواعی از میکروب و ویروس‌های قدیمی اما در شمایلی جهش یافته و ناتوان‌کننده‌تر هستند، به سادگی قابل ریشه کنی و حذف نیستند.

طی دو دهه گذشته، مسوولان وزارت بهداشت ناچار بوده‌اند برای مقابله با بروز و شیوع بیماری‌هایی که کانون مولد عامل بیماری‌زا، خارج از مرزهای ایران بوده هزینه و سرمایه‌گذاری کنند ولی با این حال شاهد بوده‌ایم که ایران، از تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو، مرس، آنفلوآنزای پرندگان و سل مقاوم به درمان در امان نمانده است. در این اینفوگرافیک، ضمن مروری بر ماهیت بیماری‌های عفونی نوپدید که طی سال‌های گذشته در ایران هم قربانی گرفته‌اند، هشدارهایی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها ارایه شده است؛ بیماری‌هایی که ممکن است هنوز مانند سکته قلبی و دیابت و پرفشاری خون و سرطان، شناخته شده نباشد یا راه‌های ابتلا به آنها جدی گرفته نشود اما کوچک‌ترین سهل‌انگاری، خسارات انسانی به مراتب تلخ‌تر از بالا رفتن آمار شیوع سرطان خواهد داشت. این‌بار، نه برای دولت، برای تک به تک خانواده‌های ایرانی.

سل مقاوم به درمان؛ ایران کانون میکروب سل نیست

اخبار منتشر شده می‌گوید که هر ١٥ ثانیه یک نفر بر اثر ابتلا به سل در دنیا می‌میرد. میزان مرگ بر اثر سل در دنیا، سالانه حدود ٢ میلیون نفر است و نگرانی عمده اغلب دولت‌ها در قرن ٢١، شناسایی نوعی از میکروب سل است که در مقابل داروهای ضدسل، مقاوم است و تخمین‌ها نشان داده که از مجموع ٢٠ میلیون بیمار مبتلا به سل در جهان، بیش از ٢٠ درصد مبتلا به سل از نوع مقاوم به درمان هستند.

ایران، کانون میکروب سل نیست مگر در مناطقی از کشور که شرایط زیستی هموطنان، خطر ابتلا را تشدید کند. موفقیت درمان در ایران بیش از ٨٠ درصد برآورد شده و اغلب مبتلایان در ایران، به دلیل همجواری با اتباع آلوده‌ای که هر سال از افغانستان و پاکستان – کانون‌های مهم رشد این میکروب و همجوار با ایران – به صورت غیرمجاز از مرزهای کشور عبور کرده و خود را به سایر استان‌ها می‌رسانند، بیمار می‌شوند.

بنا بر اعلام وزارت بهداشت، در حالی که برآورد می‌شود ۸۰ الی ۹۰ درصد مردم کشور ویروس سل را در بدن خودشان داشته باشند، از هر ۱۰۰ نفر حامل ویروس، ۱۰ نفر مبتلا می‌شوند که هزینه درمان و بستری یک بیمار مبتلا به سل، کمتر از ٢٠٠ هزار تومان بوده اما دولت باید برای تامین دارو، بستری و درمان مبتلایان سل مقاوم به درمان، بیش از ٢٥ میلیون تومان هزینه کند که در صورت نیاز بیمار به جراحی (در مراحل پیشرفته بیماری) این هزینه بیش از ١٠ برابر افزایش می‌یابد. در سال ١٩٩٠، سازمان جهانی بهداشت، با هدفگذاری برنامه مبارزه با سل تا سال ٢٠٠٠ میلادی، خواستار آن شد که کشورهای درگیر، بتوانند طی مهلت تعیین شده، بیماریابی را تا ٧٠ درصد و موفقیت درمانی را تا ٨٥ درصد افزایش دهند. سال ٢٠٠٠، بازه زمانی ٢٠١٥ برای تلاش مجدد دولت‌ها در نظر گرفته شد و امروز صحبت از آن است که این اهداف تا سال ٢٠٥٠ میلادی محقق شود.

آنفلوآنزای پرندگان ؛ پایان پرواز

آنفلوآنزای پرندگان، گونه‌ای بیماری ویروسی است که در نیمه‌های قرن بیستم شناسایی شد و بروز اپیدمی آن، اوایل تابستان ۲۰۰۵ میلادی در گزارش‌های رسمی مسوولان چند کشور مورد هشدار قرار گرفت. اگرچه این گونه از آنفلوآنزا، سرایت انسانی وسیع ندارد اما موارد انتقال صرفا به دلیل ارتباط مستقیم با پرندگان بیمار و ارتباط مستقیم با لاشه‌های پرندگان کشته شده به‌وسیله این بیماری است و به عنوان نمونه در سال‌های آغازین قرن ٢١، موارد ابتلای انسانی، فقط در کشورهای ویتنام، اندونزی، چین، تایلند، کامبوج، جیبوتی، مصر وترکیه مشاهده شد که البته تعداد قابل توجهی از مبتلایان هم بر اثر ابتلا جان خود را از دست دادند. تاکنون هیچ موردی مبنی بر آلودگی یا ابتلای انسانی بر اثر مصرف گوشت یا تخم مرغ پخته شده (حتی پرندگان مشکوک به آلودگی) اثبات نشده اما هنوز هم هیچ امکانی برای جلوگیری از اشاعه ویروس H٥N١ در دنیا وجود ندارد.

متخصصان سلامت هشدار می‌دهند که برای جلوگیری از انتقال انسانی این ویروس، مردم باید از تماس با پرندگان وحشی مرده پرهیز کرده و هر مورد مشکوک از لاشه پرندگان مبتلا را به واحدهای دامپزشکی مناطق محل سکونت خود گزارش دهند. سر بریدن پرندگان بیمار، پرورش و تماس با خروس‌های جنگی، بازی با پرندگان و خوردن خون یا گوشت خام یا نیم پخته پرندگان هم احتمال ابتلا به بیماری را تشدید می‌کند. چنانچه افراد مشکوک به آلودگی به این ویروس، علایمی همچون تب بالا، سردرد، درد عضلانی، آبریزش بینی، گلودرد، سرفه و تنگی نفس داشته و دچار اسهال، استفراغ، درد شکمی، خونریزی از بینی و لثه‌ها باشند باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند زیرا مرگ و میر با این بیماری بالاست و تاکنون بیش از نیمی از مبتلایان جان خود را از دست داده‌اند.

هپاتیت آ، بی، سی؛ بیماری‌های کبدی

نوعی عفونت ویروسی که کبد را مورد آسیب قرار می‌دهد و یک بیماری بی‌علامت است اما در صورت مراجعه نکردن برای درمان، مزمن شدن عفونت موجب زخم شدن کبد شده و پس از چند سال به سیروز کبد (سخت و زخم شدن بافت کبد) منجر می‌شود. در مواردی، مبتلایان سیروز کبد دچار نارسایی کبد و سرطان کبد هم می‌شوند. راه انتقال ویروس هپاتیت سی بی‌شباهت به نحوه انتقال ویروس ایدز نیست. استفاده از سرنگ مشترک و آلوده برای تزریق مواد مخدر یا روانگردان و داروهای نیازمند تزریق (و حتی خون و فرآورده‌های خونی آلوده به ویروس)، خالکوبی با سرنگ‌های غیر ایمن، انتقال از مادر به جنین و در هنگام زایمان، استفاده از لوازم شخصی فرد آلوده (تیغ و مسواک)، انتقال از طریق ترشحات و خون بیمار آلوده مهم‌ترین راه‌های ابتلاست اما تجهیزات آلوده و ضدعفونی نشده پزشکی هم می‌تواند ویروس را به افراد سالم منتقل کند. در حالی که بیماران نیازمند دریافت مستمر فاکتورهای انعقادی خون، مانند بیماران هموفیلی یا تالاسمی به‌شدت در معرض خطر ابتلا به هپاتیت سی قرار دارند، پیش‌بینی می‌شود که حدود ٢٠٠ میلیون نفر در دنیا مبتلا به هپاتیت سی باشند. هپاتیت سی هم از عفونت‌های شناخته شده در دهه ٨٠ میلادی است و در حالی که حدود ١٥ الی ٢٠ درصد موارد ابتلا به دلیل موفق نبودن درمان به مرحله حاد می‌رسد و حدود ٨٠ درصد مبتلایان هم دچار عفونت مزمن می‌شوند، مرگ ناشی از درمان نکردن بیماری یا پاسخ ندادن به درمان حدود ٣٠ الی ٥٠ درصد است. علایم بیماری در مرحله حاد معمولا با علایم برخی بیماری‌های عفونی شباهت دارد.

کاهش اشتها، خستگی، تهوع، دردهای مفصلی یا عضلانی، و کاهش وزن از شایع‌ترین علایم است اما برخی موارد مرحله حاد، با زردی همراه است. سیروز کبد در مصرف‌کنندگان الکل که مبتلا به ایدز یا هپاتیت بی ‌باشند شایع‌تر است و مبتلایان سیروز کبدی، بیش از سایرین در معرض ابتلا به سرطان کبد قرار دارند. در ایران بنا بر آخرین آمار رسمی، شیوع هپاتیت C کمتر از نیم درصد جمعیت کشور است اما بیشترین مبتلایان در ایران، مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر و روانگردان‌ها هستند. برخی راه‌های انتقال ویروس هپاتیت نوع آ و بی، از الگوی هپاتیت سی پیروی می‌کند اما مصرف آب آلوده، تماس با فرد آلوده و تماس جنسی با فرد حامل ویروس هم می‌تواند موجب بیماری جامعه سالم شود. علائم بیماری در هر سه نوع هپاتیت مشابه است اما خطر آفرینی این دو نوع از هپاتیت در مقایسه با هپاتیت سی به مراتب کمتر است ضمن آنکه واکسیناسیون برای این دو نوع از هپاتیت در دوران نوجوانی، یکی از راه‌های پیشگیری از ابتلا در سنین بزرگسالی است. افرادی که در مناطق با شیوع بالای هپاتیت آ کار می‌کنند، مبتلایان ایدز، مصرف‌کنندگان تزریقی مواد مخدر، مردان همجنس‌گرا، اعضای خانواده بیمار مبتلا به هپاتیت آ و بیماران مصرف‌کننده فاکتورهای انعقادی به‌شدت در معرض ابتلا به هپاتیت آ هستند.

تعدد شرکای جنسی و رابطه جنسی غیرایمن، ارتباط جنسی با بیمار حامل ویروس هپاتیت بی، همجنس‌گرایی، ابتلا به عفونت‌های مقاربتی برای افراد با رفتارهای جنسی پرخطر، مبتلایان نارسایی کلیه که ناچار به همودیالیز هستند، استفاده از سرنگ مشترک آلوده و زندگی با بیمار آلوده به ویروس هپاتیت بی، احتمال ابتلای سایرین را هم افزایش داده و به عنوان مهم‌ترین راه‌های انتقال و آلودگی محسوب می‌شود. بنا بر آخرین آمار رسمی، بیشترین مبتلایان هپاتیت بی ‌و سی در ایران، افراد در گروه سنی ٢٠ تا ٤٠ سال بوده و شیوع هپاتیت بی ‌در ایران، از نرخ ٥ درصد تا پیش از الزام به واکسیناسیون همگانی در ابتدای دهه ٧٠، به کمتر از دو درصد کاهش یافته و در حال حاضر، حدود یک میلیون و چهارصد هزار نفر در ایران، مبتلا به هپاتیت بی و ٢٠٠ هزار نفر هم مبتلا به هپاتیت سی هستند.

ایدز؛ بیماری قرن

ویروس نقص ایمنی انسانی- HIV، عامل بیماری ایدز است که از زمان ورود ویروس به بدن تا بروز ایدز، ممکن است ۶ ماه الی ١٠ سال یا بیشتر، دوران نهفتگی بیماری باشد. در چنین شرایطی، بیمار با وجود آن که هیچ علامتی در ظاهر ندارد اما یک ناقل فعال برای انتقال ویروس به سایرین است. راه انتقال ویروس و سرایت بیماری، رابطه جنسی محافظت نشده، تزریق مشترک مواد مخدر یا روانگردان (یا حتی سایر فرآورده‌های نیازمند تزریق مانند آنتی بیوتیک‌ها و آنتی مالاریا) با سرنگ آلوده، انتقال از طریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده به بیماران نیازمند جراحی، انتقال از طریق زایمان طبیعی از مادر آلوده به نوزاد در حال تولد و همچنین از طریق شیردهی پس از تولد نوزاد، انتقال به جنین در دوران بارداری مادر آلوده و همچنین انتقال از طریق زخم‌ها و بریدگی‌های سطحی باز و جدید و تماس محل زخم با خون بیمار آلوده است.

تا امروز و با گذشت ٥ دهه از شناسایی نخستین موارد ابتلا در امریکا، هنوز هیچ درمان قطعی برای بیماری وجود ندارد و درمان‌های موجود، صرفا مانع از پیشروی و سرعت فعالیت ویروس شده و تا حد قابل توجهی باعث افزایش طول عمر بیمار می‌شود. تمام زنان و مردانی که رابطه جنسی غیرایمن با شرکای جنسی متعدد و تزریق مشترک با سرنگ‌های آلوده داشته‌اند باید درصدی از احتمال آلودگی به ویروس HIV را برای خود در نظر بگیرند. با وجود کمون اولیه، در اغلب موارد علایمی طی چند روز تا چند هفته پس از تماس جنسی با فرد آلوده به ویروس یا تزریق با سرنگ آلوده به ویروس، یا حتی ورود ویروس به بدن از طریق سایر راه‌های ابتلا (غیر از انتقال در دوران بارداری به جنین) بروز می‌کند که به «نشانگان حاد ویروسی» موسوم است. این علایم بی‌شباهت با علایم سرماخوردگی (و در موارد حاد) یا آنفلوآنزا نیست و معمولا شامل تب، بزرگی غدد لنفاوی، گلودرد، بثورات پوستی، سردرد و زخم در اندام‌های حساس یا دهان است و برخی مبتلایان هم علایمی مانند برهم خوردن نظم دستگاه گوارش، تهوع، استفراغ و اسهال را گزارش داده‌اند و شباهت این علایم اولیه، می‌تواند پزشک متخصص را در شناسایی یا ارجاع بیمار برای آزمایشات تخصصی دچار تردید یا اشتباه کند.

پس از علایم اولیه، بیمار وارد مرحله‌ای به نام دوره نهفتگی ویروس می‌شود که این دوره، بسته به شرایط جسمانی و زندگی بیمار می‌تواند از سه سال تا بیش از ۲۰ سال طول بکشد. در صورت شناسایی نشدن مبتلایان و مراجعه نکردن بیمار برای آزمایش خون و شمارش سلول‌های CD٤، علایم اولیه با شدت بیشتری بروز کرده و حتی مشکلاتی همچون التهاب ریه، لاغری مفرط و برفک، در دوران پایانی بیماری با شدت بیشتری ظاهر می‌شود و در حالی که تمام بیماران، در نهایت به مرحله ایدز می‌رسند، مراجعه زودهنگام و کنترل پیشرفت فعالیت ویروس با داروهای ضدرتروویروسی می‌تواند زندگی طولانی‌تری را برای بیماران به دنبال داشته باشد. مبتلایان ایدز، به دلیل نقص سیستم ایمنی بدن، به‌شدت در معرض ابتلا به ویروس‌های سرطان‌زا هستند. نخستین مورد ابتلا به ایدز در ایران، سال ١٣٦٥ شناسایی شد که کودک خردسال مبتلای هموفیلی بود و بر اثر دریافت فرآورده‌های خونی وارداتی آلوده به ویروس مبتلا شده بود. تا امروز بیش از ٣٠ هزار بیمار در ایران شناسایی شده‌اند.

تب مالت؛ خطری برای بخش مرکزی و غرب کشور

تب مالت - بروسلوز - یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک انسان و دام است. عامل بیماری، باکتری بروسلا است که از طریق مصرف زباله و علوفه آلوده، وارد بدن دام شده اما انتقال انسان به انسان نداشته و صرفا از طریق دام آلوده - گاو، خوک، گوسفند و بز - به انسان منتقل می‌شود. اگرچه درمان بیماری چندان دشوار نبوده و بدون الزام قرنطینه یا ایزولاسیون بیمار، صرفا نیازمند سپری کردن یک دوره مداوای با آنتی بیوتیک است اما خطر این بیماری در انتقال انسانی، تاثیر‌گذاری بر اعضای خون‌ساز بدن - مغز استخوان، غدد لنفاوی، کبد و طحال – و همچنین بروز عفونت در لایه درونی قلب، مفاصل و سیستم اعصاب مرکزی است. دوره نهفتگی بیماری از ۵ تا ۶۰ روز متغیر است ضمن آنکه مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا قرار دارند.

مصرف شیر، محصولات لبنی (کره، پنیر) و فرآورده‌های گوشتی دام آلوده، عامل اصلی سرایت بیماری به انسان است. لرز، تب متناوب (تب و لرز)، تعریق، خستگی قابل توجه، درد هنگام لمس ستون فقرات، سردرد و بزرگ شدن غدد لنفاوی، نشانه‌های اولیه و تب مالت حاد بوده اما در صورت مزمن شدن بیماری، علایمی همچون خستگی، درد عضلانی، کمردرد، یبوست، کاهش وزن، افسردگی، ناتوانی جنسی، آبسه کردن تخمدانها، کلیه‌ها و مغز هم بروز می‌کند که در صورت مراجعه و درمان دیر هنگام، امکان مزمن شدن بیماری و (در موارد پیشرفته) معلولیت، عفونت قلب، استخوان، مغز یا کبد هم وجود دارد. تنها راه پیشگیری از ابتلا به تب مالت، خودداری از مصرف شیر و کلیه فرآورده‌های لبنی محلی و غیرپاستوریزه، خودداری از مصرف گوشت دام تایید نشده و ذبح غیربهداشتی و گوشت نیم پز و خام، استفاده از وسایل محافظتی بدن مانند دستکش، محافظ چشم، پیش‌بند هنگام تماس با حیوانات یا گوشت و سایر محصولات دامی (به دلیل خطر ابتلا از طریق استنشاق باکتری سیال در هوا)، واکسیناسیون دام برای ایجاد مصونیت حداقل ٧ ساله در برابر ورود و لانه گزینی باکتری ‌و در نهایت، ارایه آموزش‌های بهداشتی به کارکنان تمام مشاغل مرتبط با دام است.

ایران به دلیل بی‌توجهی مردم به توصیه‌های بهداشتی متخصصان، از کشورهایی است که گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از موارد سالانه ابتلا به تب مالت ثبت می‌کند چنانکه صرفا سال ١٣٩٣، وزارت بهداشت از ابتلای بیش از ٢٠هزار ایرانی به تب مالت خبر داد و بنا بر هشدارهای رسمی، آمار بالای موارد ابتلا به تب مالت در بخش‌هایی از کشور به ویژه در مناطق مرکزی، غربی و شمال غربی به دلیل افزایش مصرف لبنیات غیر پاستوریزه و محلی نگران‌کننده است.

مرس؛ سندرمی در خاورمیانه
یک بیماری ویروسی است که نخستین‌بار در سال ۲۰۱۲ در عربستان سعودی گزارش شد. به دلیل شناسایی کانون اولیه بروز بیماری، مرس از همان زمان به نام «سندرم تنفسی خاورمیانه» Middle East respiratory syndrome موسوم شد. ویروس عامل این بیماری، از خانواده کروناویروس و نوع جهش یافته‌ای از خانواده ویروس‌های عامل سرماخوردگی است و حدود یک سوم مبتلایان، بر اثر شدت علایم، جان خود را از دست می‌دهند.

مهم‌ترین علت مرگ، بیماری شدید حاد تنفسی است که با تب و سرفه و تنگی نفس بروز می‌کند. تا امروز، شیوع بیماری صرفا در کشورهای همسایه با عربستان سعودی گزارش شده و شیوع در کشورهای امارات متحده عربی، قطر، عمان، یمن و کویت باعث انتقال ویروس و سرایت به اتباع کشورهایی که سفری به کانون ویروس (کشورهای عربی) داشته‌اند همچون فیلیپین، مالزی، انگلیس، فرانسه، تونس، ایتالیا، امریکا و کره جنوبی شده است. در ایران هم طی سال‌های ١٣٩٢ و ١٣٩٣، ٦ بیمار مبتلا به مرس شناسایی شد که دو نفر از مبتلایان، فوت کردند و ٤ نفر بهبود یافتند. به دلیل شدت احتمال مرگ در مبتلایان، هر فردی که تا ١٤ روز پس از بازگشت از سفر به یکی از کشورهای کانون ویروس یا در صورت مواجهه با موارد مشکوک به ابتلا دارای علایمی همچون تب، سرفه و تنگی نفس، اسهال، نارسایی تنفسی، نارسایی کلیه و علائم عفونی باشد باید در نخستین فرصت به مراکز درمانی برای معاینات تخصصی ارجاع شود.

افراد سالمند، زنان باردار، مبتلایان دیابت، سرطان و بیماری‌های مزمن ریوی، کودکان و بیماران دچار نقص یا ضعف سیستم ایمنی به‌شدت در معرض ابتلا به مرس هستند و علایم بیماری در این افراد با شدت بیشتری ظاهر می‌شود. از آنجا که پیشگیری از ابتلا به مرس، با هیچ واکسن و درمان دارویی امکان‌پذیر نیست و ویروس، از طریق ترشحات تنفسی مبتلایان، به سایر افراد سالم منتقل می‌شود، توصیه متخصصان این است که برای جلوگیری از ابتلا، افراد سالم حتما به شست‌و شوی مکرر دست‌ها، استفاده از دستمال به هنگام عطسه یا سرفه، خودداری از دست زدن به صورت با دست آلوده، ضد عفونی کردن سطوح در معرض تماس با افراد آلوده و دور بودن از افراد بیمار و کسانی که به تازگی از مسافرت به کشورهای پایگاه انتشار ویروس بازگشته‌اند توجه کنند. خودداری از ذبح غیربهداشتی و تماس با خون و گوشت خام شتر و همچنین پرهیز از مصرف فرآورده‌های لبنی شتر از دیگر توصیه‌های متخصصان برای پیشگیری از ابتلا به مرس است.
تبی که از کنگو آمد

این بیماری از طریق گزش کنه هیالوما یا تماس با خون یا ترشحات یا لاشه دام و انسان آلوده منتقل می‌شود. نخستین موارد ابتلا در دهه ٥٠ میلادی در آفریقا شناسایی شد و در حالی که لانه گزینی منبع آلودگی در بدن دام، هیچ علامت و بروز بیرونی ندارد، بیماری تا ٣٠ درصد خطر مرگ انسانی دارد. مقاومت ویروس عامل بیماری در برابر گرما کم است و با وجود آنکه ویروس تا ١٠ روز در خون دام آلوده باقی می‌ماند اما در دمای ۵۶ درجه بالای صفر و به مدت ۳۰ دقیقه از بین می‌رود و بنابراین، پختن گوشت و پاستوریزاسیون شیر دام آلوده باعث از بین رفتن ویروس می‌شود.

همچنین نگهداری لاشه دام ذبح شده (در صورت آلوده بودن دام به ویروس بیماری زا) به مدت ۲۴ ساعت در دمای ۴ درجه بالای صفر باعث از بین رفتن ویروس خواهد شد. نیروهای نظامی نزدیک به مراتع و زمین‌های کشاورزی، کارکنان بیمارستان‌هایی که مبتلایان را پذیرش و درمان می‌کنند، کشاورزان و کارگران دامداری‌ها و کشتارگاه‌ها و قصابان به‌شدت در معرض ابتلا قرار دارند.
فصل شیوع بیماری، فصل‌های بهار و تابستان است اما متخصصان، رعایت توصیه‌های بهداشتی را تا پایان پاییز ضروری می‌دانند. تماس با بزاق، ادرار، مدفوع، استفراغ، خون و بافت بیماران، به خصوص در مرحله خونریزی و شدت یافتن علایم بیماری باعث انتقال بیماری می‌شود و به همین دلیل اعضای خانواده بیمار و تیم درمانی بیمارستان محل بستری بیمار هم به‌شدت در معرض ابتلا بوده وتوصیه جهانی این است که بیمار مشکوک به تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو باید قرنطینه شود و با افراد خانواده و پرسنل بیمارستانی در تماس نباشد و تمام وسایل بیمارستانی مانند ماسک، دستکش، روپوش، پیش بند، لوله‌های خون، سرنگ‌های استفاده شده و هر وسیله‌ای که با ترشحات بیمار در تماس بوده باید سوزانده شود و همچنین پس از درمان یا فوت بیمار (به دلیل قابلیت انتقال ویروس از بدن فرد متوفی به سایر افراد تا ٢٤ ساعت پس از فوت) تمام وسایل و لباس‌های فرد بیمار آتش زده یا نابود شود.

پیش از خونریزی و مراحل پایانی بیماری که از زمان تماس با عامل بیماریزا، حدود یک الی ۷ روز طول می‌کشد، علایمی همچون سردرد شدید، تب، لرز، درد عضلانی، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم و حساسیت به نور بروز می‌کند. تهوع، استفراغ، گلودرد، اسهال و کاهش اشتها هم از دیگر علایم مراحل اولیه ابتلا و آلودگی است. مرگ بیماران معمولا به دلیل از دست‌دادن خون، خونریزی مغزی، خونریزی در تمام بافت‌ها و اعضای داخلی بدن، کمبود مایعات به دلیل اسهال، یا مشکلات دستگاه تنفسی اتفاق می‌افتد. در حالی که امسال و تا امروز، ٧٩ بیمار مبتلا به تب کریمه کنگو در ایران شناسایی شده و ٥ نفر از مبتلایان فوت کرده‌اند، توصیه و تاکید مسوولان وزارت بهداشت برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری فاقد واکسن پیشگیرانه، این است که از مصرف گوشت تازه خودداری شود و دام پس از ذبح تا ۲۴ ساعت در دمای صفر تا مثبت چهار درجه سانتی گراد قرار گیرد تا ویروس‌های آن کشته شوند.

منبع: سلامت نیوز