خشکسالی در خوزستان ادامه دارد/ قطع سهمیه آب 34 روستای حوضه کرخه

خوزستان ادامه دارد/ قطع سهمیه آب 34 روستای حوضه کرخه

سازمان آب و برق خوزستان سهمیه آب کشاورزی 34 روستای حوضه رودخانه کرخه را قطع کرد.

به گزارش ایرنا، وزارت نیرو طرح سهمیه بندی آب رودخانه کرخه را در بالادست آغاز کرده است. قرار است در این طرح سهم خوزستان از آب کرخه کاهش پیدا کند. همزمان، نماینده این وزارتخانه در پایین دست ترین مناطق خوزستان، نیز حذف سهم حقابه داران را در پیش گرفته است.

حالا که پس از هشت سال خشکسالی شدید، کشاورزان حوزه کرخه با بارش های پائیزی نفس راحتی کشیده و خود را برای یک سال زراعی پرزحمت آماده می کنند، سازمان آب و برق خوزستان در نخستین گام، سه هزار هکتار از اراضی این حوضه را در 34 روستا در شهرستان حمیدیه از سهمیه آب محروم کرده است.

* بیش از یک هزار کشاورز محروم از آب

نمایندگان این 34 روستای مرزی غرب کرخه در نامه ای که به دفتر خبرگزاری ارسال کرده اند نسبت به قطع سهمیه آب کشاورزی خود اعتراض کرده اند. 

محمد دستفروش از نمایندگان کشاورزان این روستاها در این باره می گوید: سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در تاریخ پنجم مهر امسال بر حسب درخواست کشاورزان 34 روستا پس از بررسی کارشناسی برای آنان سهمیه آبی برآورد و در جدول، نیاز واقعی بخش کشاورزی خوزستان لحاظ و به سازمان آب و برق خوزستان ارسال کرد اما همه سهمیه ها با کمی تعدیل تصویب شد به جز سهمیه این روستاها که از 'کانال سلمان' از جانب سازمان آب و برق خوزستان حذف و یک هزار و 150 نفر کشاورز منطقه با سه هزار هکتار کشت انجام شده از دریافت آب محروم شده اند.

وی با بیان اینکه این اقدام خلاف مقررات ماده 26 قانون توزیع عادلانه آب است و می تواند مجرمانه تلقی شود، می افزاید: صرف نظر از غیرقانونی بودن حذف سهمیه کانال سلمان، سازمان آب و برق برای توجیه اقدام غیرقانونی خود ابتدا بحران آب کرخه را بهانه قرار داده ولی پس از بارندگی های اخیر و بهبود وضعیت آب سد کرخه، خارج از محدوده بودن اراضی کشاورزان و نداشتن مجوز تخصیص را دستاویز محرومیت اعمال شده قرار داده، که از نظر ما عذر بدتر از گناه است.

دستفروش تاکید می کند: در هر حال کشاورزان روستاهای حاشیه این کانال که 65 میلیارد ریال هزینه کرده اند در صورت محرومیت از برداشت آب با خسارت سنگین اقتصادی و معیشتی رو به رو می شوند.

وی اظهار می کند: در سال های گذشته به دلیل خشکسالی برای تامین آب کشت پائیزه با مشکل روبه رو بودیم و پنج سال است که کشت تابستانه نداریم، به همین دلیل کشاورزان به سختی اراضی خود را برای کشت امسال آماده کرده اند به طوری که برخی از کشاورزان با استفاده از وام بانکی یا بدهی به علاف ها(بذرفروشان)، بذر تهیه کرده اند و برخی هم وسایل منزل خود مانند فرش و یخچال و یا گوشواره و النگوی دختر و همسر خود را فروخته اند، تا توانسته اند بذر تهیه کنند.

* آبی که به اصفهان می رود

مالک باهنی ساکن روستای شموس در غرب اهواز نیز در این رابطه می گوید: مردم این روستا حتی آب شرب خود و دام هایشان را از ' کانال سلمان' تامین می کنند.

وی با انتقاد از عملکرد سازمان آب و برق خوزستان تصریح می کند: آب خوزستان را تا اصفهان برای برنج کاری منتقل کرده اند اما برای چند کیلومتر حاضر نیستند آب را برای مزارع ما منتقل کنند.

باهنی می افزاید: کمبود آب در این منطقه فقط بهانه است زیرا دبی زهکش واحد کشت و صنعت نیشکر دهخدا که از کنار مزارع ما عبور می کند فقط در زمستان چهار مترمکعب بر ثانیه حجم دارد که همین زهکش باعث شور شدن چاه های منطقه به عنوان تنها منبع آب شرب مردم شده است.

وی اضافه می کند: نگهداری از کانال سلمان را روستائیان به عهده داشتند و شهریور امسال طبق روال هر سال آن را لایروبی کردیم.

*' از جنگ آب' تا 'جنگ برای آب'

'کانال سلمان'، کانال خاکی به عرض 70 تا 110 متر و طول بیش از 100 کیلومتر، در پنج کیلومتری شمال شهر اهواز است که با اهداف نظامی ساخته شده و نقش اساسی در نظریه 'جنگ آب' شهید چمران و غرقاب سازی مناطق استقرار دشمن در دوران دفاع مقدس بازی کرد.

به روایت اهالی منطقه سابقه کشاورزی 34 روستای مرزی غرب اهواز و استفاده از آب کرخه به درازای تاریخ است. تا سال 1356 اراضی نسقی آنان با حقابه هایی که در تبصره ماده 18 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 تعریف شده از طریق انهار سنتی منشعب از آبراه کرخه نور تامین می شد اما به دلیل رسوب گذاری کرخه نور و بی آب شدن این روستاها باعث شد اهالی که به غیر از کشاورزی، ممر درآمدری نداشتند محل سکونت خود را ترک و به حاشیه شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد پناه ببرند.

در سال 61 پس از عملیات بیت المقدس که به بیرون راندن دشمنان بعثی از کشور و آزادسازی اراضی غرب کارون و شهرهای خرمشهر و هویزه انجامید، شورای عمران خوزستان برای احیای این روستاهای خالی از سکنه ضمن اختصاص مشوق های اقتصادی، 'کانال سلمان' را تا به بهره برداری رسیدن طرح آبیاری 70 هزار هکتاری (کانال چمران) با تولیت لشکر 7 ولیعصر (عج) برای آبرسانی به اراضی کشاورزی منطقه مصوب کرد که با این تمهید ظرف مدت کوتاهی مهاجران به خانه های خود بازگشتند و به دلیل وجود ظرفیت کشاورزی بالا در منطقه جمعیت یک هزار و 600 خانواری اولیه به پنج هزار خانوار فعلی افزایش یافت.

تولیت سپاه بر کانال سلمان تا سال 82 ادامه داشت که در همان سال با اعتراض شمسایی مدیرعامل وقت سازمان آب و برق خوزستان، و با تصویب شورای کشاورزی خوزستان به سازمان آب و برق محول شد. شمسایی در ابتدا استراتژی حذف کانال سلمان را از چرخه انتقال آب پیش گرفت که با اعتراض کشاورزان منطقه روبه رو شد و با دخالت مقتدایی استاندار و برخی نمایندگان خوزستانی مجلس شورای اسلامی ، آب دوباره به جریان افتاد. 

آب کانال سلمان تا سال 85 از کارون و پس از آن از کرخه تامین می شود.

در 33 سال گذشته و در زمان چهار مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان کشاورزان از طریق این کانال آب دریافت می کردند، زیرا مسیر دیگری برای آبرسانی به آنها وجود ندارد.

محمد دستفروش نماینده کشاورزان منطقه می گوید: انتشار خبر حذف کانال سلمان موجی از نگرانی، خشم و عصبانیت در کشاورزان بوجود آورده است.

وی اضافه می کند: همه کشاورزان روستاهای مرزی غرب اهواز در اجرای قانون اصلاحات اراضی در طی سال های 1342 تا 1348 برای 9 هزار و 740 هکتار اراضی کشاورزی خود از طریق دفترخانه اسناد رسمی سند انتقال رسمی دریافت کرده اند و از طریق حقابه تعریف شده در تبصره یک ماده 18 قانون توزیع عادلانه آب تا سال 1356 از طریق انهار سنتی منشعب شده از کرخه نور آب کشاورزی خود را برداشت می کردند و از آن زمان تاکنون نیز مشترک رسمی سازمان آب و برق هستند و سالانه حدود 250 میلیون تومان حقابه می پردازند.

* 'کانال سلمان' حقابه ندارد

معاون حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان اما می گوید: در شرایط کنونی تامین آب اراضی حاشیه کانال سلمان امکان پذیر نیست. 

مصطفی شبه می افزاید: محدودیت منابع آب، محدودیت کشت در حوضه های کرخه، جراحی و زهره را باعث شده و آب مورد نیاز حوضه کرخه هم اکنون از سهمیه سد سیمره (ایلام) و انتقال آب دز تامین می شود.

وی اضافه می کند: طبق جلسه ای که با کشاورزی گذاشتیم قرار شد در بازه های مختلف سهمیه بندی اعمال شود و چون آب کافی نداریم، نمی توانیم برای اراضی حاشیه کانال سلمان سهمیه ای در نظر بگیریم.

شبه تاکید می کند: به دلیل تبخیر بالا و شوری، برای اینکه سه متر مکعب بر ثانیه آب در کانال سلمان جاری شود، باید پنج متر مکعب برثانیه طی 40 کیلومتر رهاسازی کنیم که در شرایط بی آبی فعلی این کار مقدور نیست و توجیه ندارد.

وی اظهار می کند: بر اساس طرح بلندمدت، منبع تامین آب اراضی سمت چپ کرخه نور، کانال چمران است اما این کانال و شبکه های اصلی آن هنوز اجرا نشده است. 

شبه با اشاره به اینکه تخصیص اعتبار این طرح هنوز نامعلوم است، تصریح می کند: ساخت این کانال فعلا معلق شده و برای ما توجیه ندارد.

معاون سازمان آب و برق خوزستان همچنین می گوید: اراضی زیر پوشش کانال سلمان جزو طرح های ما نیستند و حقابه دار قدیمی به شمار نمی آیند و تاکنون بخاطر همکاری به این اراضی سهمیه آب می دادیم بنابراین روستائیان اگر مدارکی در این زمینه دارند ارائه کنند.

به گفته وی، برای حوضه کرخه حجم آب مورد نیاز را می توانیم برنامه ریزی کنیم، البته در این حوضه فقط آب اراضی حاشیه کانال سلمان را نمی توانیم تامین کنیم.

وی با بیان اینکه روی ذخیره سد کرخه برای آبیاری این حوضه نمی توان حساب کرد، اظهار می کند: سد کرخه به دلیل خشکسالی شدید سال های گذشته با کاهش شدید ذخایر روبه رو بوده و بارش های بالادست فقط بخشی از این سد را پر کرده است،و سیلاب های کرخه نیز مربوط به حوضه میانی است و سد کرخه را پر نمی کند؛ از سوی دیگر یک میلیارد مترمکعب از ظرفیت مخزن سد سهمیه دشت عباس (ایلام) است.

شبه می افزاید: جایگزینی برای تامین آب اراضی حاشیه کانال سلمان نداریم و در صورتی که قرار باشد به آنها سهمیه آب داده شود باید نحوه تامین آن مطالعه و بررسی شود.

* مدیریت کرخه

سیدهدایت اله موسوی رئیس اداره جهاد کشاورزی حمیدیه و دغلاوی فرماندار و رئیس شورای کشاورزی این شهرستان از پاسخگویی در این باره امتناع کردند اما معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان معتقد است: کشاورزان حاشیه کانال سلمان حقابه دار هستند و باید آب مورد نیاز آنها تامین شود.

محمد قاسمی نژاد می افزاید: این کشاورزان چندین سال است که از آب این کانال استفاده می کنند.

وی اضافه می کند: طبق اعلام سازمان آب و برق خوزستان، با توجه به پیش بینی بارندگی و سهمیه ای که از سد سیمره (ایلام) در نظر گرفته شده در حوضه کرخه محدویت کشت نداریم اما قرار شده که مدیریت منابع آب در این حوضه صورت گیرد.

منبع: ایرنا