اخبار سیاسی روز

  خروج ناوهای هواپیمابر آمریکا در پی توافق 

نیروی دریایی آمریکا در پی اجرایی شدن توافق هسته ای ایران، ناوهای هواپیمابر خود را از منطقه خلیج فارس خارج می کند.

به گزارش مشرق، نیروی دریایی آمریکا در پی اجرایی شدن توافق هسته ای ایران، ناوهای هواپیمابر خود را از منطقه خلیج فارس خارج می کند.نشریه هیل نوشت: نیروی دریایی آمریکا پس از اجرایی شدن توافق هسته ای با ایران دیگر در منطقه خاورمیانه (غرب آسیا) ناو هواپیما بر نخواهد داشت.
این خبر در حالی اعلام می شود که آزمایش جنجالی موشک بالستیک از سوی ایران که به تازگی اتفاق افتاد نگرانی هایی را در پی داشته است.
ناو هواپیمابر یو اس اس تئودور روزولت روز سه شنبه خلیج فارس را ترک کرد. یو اس اس هری ترومن، دیگر ناو هواپیما بر نیروی دریایی آمریکا هم تا زمستان به منطقه خلیج فارس نمی رسد و بدین ترتیب چندین ماه ناو هواپیمابری در منطقه حضور نخواهد داشت. این اقدام نیروی دریایی پیشتر برنامه ریزی شده بود، اما آزمایش موشکی اخیر ایران که دولت اوباما آن را نقض تحریم های بین المللی خواند نگرانی هایی را درباره اقدام های تهران ایجاد کرده است و این در حالی است که آمریکا بازدارندگی آشکاری در منطقه ندارد. آزمایش موشکی ایران فقط یک روز پس از خروج ناو روزولت از خلیج فارس اتفاق افتاد. بدین ترتیب آمریکا نخستین بار از سال 2008 تاکنون به طور مداوم ناو هواپیمابری در خلیج فارس نخواهد داشت. این آزمایش موشکی همچنین فقط چند روز پیش از آغاز اجرای توافق هسته ای ایران که روز یک شنبه خواهد بود اتفاق می افتد.سامانتا پاور، نماینده آمریکا در سازمان ملل روز جمعه در بیانیه ای آزمایش موشکی ایران را نقض قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل خواند که با هدف توقف فعالیت های موشکی بالستیک ایران صادر شده اند و افزود واشینگتن گزارشی را درباره این موضوع به شورای امنیت تقدیم خواهد کرد.
وی گفت: محدودیت اعمال شده از سوی شورای امنیت بر فعالیت های موشکی بالستیک ایران و تحریم تسلیحاتی ضد این کشور همچنان پابرجاست و ما شورای امنیت را تحت فشار قرار خواهیم داد تا واکنش مناسبی به بی توجهی ایران به تهعدات بین المللی نشان بدهد.
مقام های دولت آمریکا تاکید کرده اند آزمایش موشکی ایران، توافق هسته ای اخیر را با این کشور نقض نمی کند و این توافق محدویت هایی را بر برنامه هسته ای ایران قرار می دهد که در عوض این کشور تخفیف هایی را در تحریم های هسته ای فلج کننده دریافت خواهد کرد.
این نشریه در ادامه مدعی شد: دولت آمریکا همچنین تلاش کرده است به متحدانش در منطقه اطمینان بدهد که پس از اجرای توافق با دقت ایران را زیر نظر خواهد داشت و با حمایت های این کشور از تروریسم در منطقه مقابله خواهد کرد.
هفته گذشته رئیس جمهور اوباما حضور ناو هواپیمابر را نمادی از قدرت در خاورمیانه خواند. وی این ادعا را در پاسخ به این پرسش مطرح کرد که آیا برداشت متحدان و دشمنان آمریکا این است که این کشور دارد از منطقه عقب نشینی می کند. وی یک شنبه گذشته در گفتگو با شبکه تلویزیونی سی بی اس گفت: حضوری قدرتمند در خاورمیانه داریم. در خاورمیانه پایگاه و ناوهواپیمابر داریم و خلبان های ما دارند در آسمان منطقه پرواز می کنند.
در حالی که مقام های آمریکا می گویند این کشور دارایی های فراوان دیگری در منطقه دارد، برخی اینگونه استدلال می کنند که حضور ناوهواپیمابر حیاتی است و غیبت آن احساس می شود. حضور پررنگ ناوهای هواپیمابر در خلیج فارس با هدف حمایت از اقدام های نظامی آمریکا در عراق و افغانستان و نیز بازداشتن ایران از بدرفتاری و بازنگه داشتن تنگه هرمز بود. اما دولت آمریکا در سال 2013 از این دستور کار عقب نشینی کرد. این عقب نشینی به علت کسری بودجه شدید پنتاگون اتفاق افتاد و در پی آن وزارت دفاع آمریکا مجبور شد اعزام نیرو را به منطقه کاهش داده، تعمیر و نگهداری را واسپاری کند و خریدهای بزرگ را به تعویق بیندازد.

منبع: باشگاه خبرنگاران

گزارشی از همکاری‌فضایی با چین

ایران با «بیدو» به حیاط خلوت ماهواره‌ای آمریکا می‌رود

با توجه به اینکه قرار است خدمات دقت بالای سامانه مکان یاب ماهواره ای بیدو چینی در اختیار ایران قرار بگیرد، این توانایی را می توان در بخش نظامی در مسائلی مثل هدایت موشک ها، هواپیماهای نظامی و همچنین پهپادها استفاده کرد و دقت آنها را افزایش داد.به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، بحث مسیر یابی و یافتن مقصد مورد نظر از دیرباز یکی از بزرگترین چالش های بشری بوده است. استفاده از ستارگان، علامت دادن با دود به یکدیگر، نقشه برداری، عکاسی هوایی و امروزه نیز مکان یابی ماهواره ای از راه های مورد استفاده برای این امر به شمار می آید.
امروزه مسیر یابی ماهواره ای بهترین روش برای این منظور است که چند سامانه جهانی مثل جی پی اس آمریکایی، گلوناس روسی و بیدو چینی از جمله اصلی ترین سیستم ها در این بخش به شمار می روند. بر اساس اخبار جدید اعلام شده، قرار است که شرکت صا ایران فناروی های مربوط به سیستم مکان یاب ماهواره ای بیدو را به ایران وارد کند. ایستگاه های زمینی و برپایی مرکز جمع آوری اطلاعات فضایی نیز از جمله دیگر بخش های مربوط به این طرح است.

هدایت ماهواره ای؛ زایده جنگ سرد

بحث هدایت ماهواره ای در دهه 1960 میلادی با سامانه TRANSIT مخصوص نیروی دریایی آمریکا آغاز شد. ارتش آمریکا برای هدایت زیردریایی ها، هواپیما و موشک های خود نیاز به سیستم هدایت و مسیر یابی ماهواره ای داشت و در این راه میلیاردها دلار هزینه شد. با افزایش حجم سلاح ها و همچنین نیاز به بیشتر کردن دقت در این جنگ افزارها برنامه سامانه مکان یاب جهانی که به اختصار جی پی اس نامیده می شود در آمریکا کلید خورد.
با توجه به هزینه بالایی که دولت آمریکا برای این سامانه پرداخته بود و همچنین حساسیت های بالای آن، در ابتدا استفاده غیر نظامی از آن مطرح نبود. پس از وقوع فاجعه ساقط شدن هواپیمای مسافربری کره جنوبی بر فراز حریم هوایی جزیره ساخالین شوروی سابق، رونالد ریگان رییس جمهور وقت آمریکا اجازه استفاده از این سامانه برای مصارف غیر نظامی را صادر کرد.در حال حاضر 31 فروند ماهواره مربوط به سامانه جی پی اس در حال گردش به دور کره زمین هستند و در بسیاری از بخش های نظامی و غیر نظامی از هدایت موشک های کروز گرفته تا مسیر یابی در ترافیک شهری را بر عهده دارند. البته دقت و قدرت سیگنال های جی پی اس برای استفاده غیر نظامی در مقایسه با نمونه غیر نظامی کاهش یافته است.

نمایه گرافیکی از سامانه جی پی اس

سامانه گلوناس روسی هم به نوعی مسیری شبیه به جی پی اس آمریکایی را طی کرد. اولین ماهواره های شوروی سابق برای هدایت زیردریایی های حامل موشک بالستیک ساخته شد. روسها هم در دهه 1960 و 1970 به دنبال افزایش سطح پوشش ماهواره ای خود برنامه "گلوناس" را آغاز کرده و در دهه 1980 میلادی چندین ماهواره را به فضا پرتاب کردند. در زمان فروپاشی شوروی سابق، روسها هنوز موفق نشده بودند پوشش کامل کره زمین را بر قرار کنند.

ماهواره گلوناس روسی

بعد از فروپاشی شوروی ،مدتی به دلیل مشکلات اقتصادی این برنامه با مشکل رو به رو شد و تعداد ماهواره ها نیز کاهش یافت. در نهایت در سال های اخیر و با بهبود وضعیت اقتصادی این کشور و به دلیل توجه خاص شخص ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه، برنامه گلوناس شتاب گرفته و در حال حاضر با 29 ماهواره مربوط به سامانه گلوناس در جو زمین در حال گردش هستند.روسیه چند سالی است که خدمات مربوط به بخش غیر نظامی با استفاده از گلوناس را نیز آغاز کرده است.

سامانه چینی بیدو: اژدها وارد می شود

کشور چین با توجه به رشد چشم گیر اقتصادی در سالهای اخیر و افزایش نیاز به یک سامانه مکان یاب ماهواره ای بومی برنامه بیدو (beidou -北斗) را آغاز کرد. چینی ها بین سال های 2000 الی 2003 میلادی با استفاده از 3 ماهواره آزمایشی این طرح را آغاز کرد.در ادامه، پوشش کامل برای سرزمین چین و کشورهای همسایه بدست آمده و در نهایت بنای چینی ها بر بدست آوردن پوشش جهانی بیدو در سال 2020 است. نسل قدیمی تر این ماهواره ها با عنوان بیدو – 1 شناخته می شدند و نسل جدیتر به عنوان بیدو – 2 .

شمایه عملکرد سامانه بیدو

در حال حاضر 20 ماهواره از سری بیدو در فضا به سر می برند و جدید ترین مدل از این ماهواره هم در مارس سال جاری میلادی به فضا پرتاب شد که از این مدل جدید 17 ماهواره به فضا پرتاب می شود. همانطور که اشاره شد، در حدود سال ‌۲۰۲۰ سیستم بیدو تکمیل خواهد شد و با پوشش جهانی ۳۵ماهواره‌ای به ارائه خدمات ادامه خواهد داد و کاربران در سراسر جهان می‌توانند از دو نوع خدمات کیفیت بالا، از جمله خدمات ویژه نیازمند به مجوز و خدمات آزاد بهره‌مند شوند.
خدمات آزاد رایگان بوده و دقت ۱۰متر برای موقعیت‌یابی، سرعت ۰.۲متر در ثانیه و زمان‌بندی ۲۰ نانوثانیه‌ای را ارائه می‌کند. اما سرویس ویژه، دقت بالاتر و قابلیت اطمینان بیشتری دارد که در دسترس کاربران مجاز قرار می‌گیرد.
در بحث دقت سامانه بیدو هم مثل سایر سامانه های به کار رفته در دنیا، در مدل های نظامی و غیر نظامی تفاوت دارد. همان گونه که گفته شد، دقت در گونه رایگان غیر نظامی در حدود 10 متر بوده و این در حالی است که این عدد برای مدل نظامی، 10 سانتی متر است. در حال حاضر نیروهای مسلح چین و پاکستان تنها کاربران نظامی سامانه بیدو هستند.

ایران و هدایت ماهواره ای

در حال حاضر در کشور ما استفاده از سامانه های هدایت و مکان یابی ماهواره ای، عمدتا جی پی اس، آمریکایی عمومیت پیدا کرده است. اتوبوس های بین شهری، هواپیماهای مسافربری، کشتی ها و مسیریاب های درون شهری از جمله سیستم هایی هستند که به صورت روزانه برای مسیر یابی و یا اموری مثل کنترل سرعت در آنها از سیستم جی پی اس استفاده می کنند.با توجه به وضعیت روابط خاص ایران و آمریکا، خدمات ویژه و دقیق جی پی اس در ایران قابل دسترسی نیست و به احتمال فراوان این امکان وجود دارد که در صورت بروز هر گونه شرایط اضطراری در کشور، خدمات موجود نیز قطع شود.

ورود رسمی بیدو به ایران با کمک صا ایران

طبق اعلام رسمی شرکت صا ایران که اگرچه زیرمجموعه ای از وزارت دفاع کشورمان محسوب می شود اما در حوزه ارائه خدمات عمومی نیز مشغول فعالیت است، فناوری و پیاده‌سازی فنی سامانه ناوبری فضایی بیدو با امضای تفاهم نامه بین ایران و چین و با نمایندگی این شرکت  به کشورمان وارد خواهد شد.
با وارد شدن این سامانه به ایران و ورود فناروی های آن به کشور و راه اندازی ایستگاه های کنترل کننده و دریافت اطلاعت ماهواره ای که از جمله مفاد ذکر شده در این قرارداد است، امکانات بسیار زیادی برای کشور چه در بخش نظامی و چه غیر نظامی ایجاد خواهد شد. اولا که چینی ها اعلام کردند که بخشی از خدمات غیر نظامی خود را در این بخش به صورت رایگان در اختیار مردم دنیا قرار خواهد داد. در حقیقت به نسبت جی پی اس آمریکایی نیز خدمات بیدوی چینی ارزان تر و به صرفه تر خواهد بود.همچنین با توجه به ورود فناروی های مربوط به این سامانه به ایران و بومی سازی آن و همچنین روابط بسیار نزدیک پکن و تهران احتمال قطع شدن خدمات بیدو و یا بروز مشکل در آن بسیار کمتر از جی پی اس آمریکایی است.
با توجه به اینکه صا ایران اعلام کرده است که "تاکنون آمریکا به عنوان کشور صاحب فناوری جی‌پی‌اس، به ایران امکان دسترسی به خدمات خاص و دقت بالا نداده بود و با افزودن سامانه ناوبری فضایی بیدو و انتقال فناوری آن به کشور، امکان بهره‌مندی از چنین خدماتی فراهم شده"
قرار است خدمات دقت بالای بیدو چینی نیز در اختیار ایران قرار بگیرد. این توانایی را می توان در بخش نظامی در مسائلی مثل هدایت موشک ها، هواپیماهای نظامی و همچنین پهپادها نیز استفاده کرد و دقت آنها را تا حد قابل توجهی افزایش داد.از سوی دیگر، برخی نکات و مزیت های مورد اشاره در توضیحات صا ایران درباره همکاری با کشور چین مانند اینکه " بیدو کلیه نقاط کور کشور را نیز پوشش می‌دهد" از جمله مواردی است که باید در آینده و مشخص شدن شرایط و ابعاد این همکاری، پیرامون آن بحث و بررسی صورت بگیرد.در عین حال با توجه به اینکه صا ایران به عنوان سازنده ماهواره‌های فضایی ایران از جمله امید، فجر و طلوع، وظیفه توسعه فناوری سامانه‌های ناوبری فضایی در کشور را بر عهده گرفته، با افزایش سامانه ناوبری پیشرفته بیدو در کنار جی‌پی‌اس، خدمات و امکانات خاص موقعیت‌یابی و ناوبری فضایی را تکمیل خواهد کرد. و در عین استفاده از توانمندی های متخصصان ایرانی، استفاده از علوم روز را نیز مد نظر خواهد داشت.

          

کشته شدن تبعه امارات در حمله مسلحانه در یمن+تصاویر

در حمله مسلحان افراد ناشناس به کاروان حامل تعدادی از اتباع کشور امارات در شهر عدن واقع در جنوب یمن یک اماراتی کشته و چند نفر دیگر بشدت زخمی شدند.

گروه بین الملل مشرق- با گذشت دوماه از استقرار نیروهای ائتلاف اشغالگر یمن موسوم به عاصفه الحزم در شهر عدن یمن، موج ناامنی ها و حملات علیه واحدهای نظامی و غیر نظامی مرتبط با کشورهای مشارکت کننده در آن همچنان ادامه دارد.

پس از 4 حمله انتحاری خونین گروه تروریستی تکفیری داعش علیه مراکز استقرار و فرماندهی نظامیان اشغالگر سعودی و اماراتی و همچنین مقر حکومت دست نشانده آل سعود در شهر عدن، روز گذشته این شهر صحنه عملیات جدیدی علیه گروهی از اتباع کشور امارات بوده است.

بنابر این گزارش، در حمله مسلحان افراد ناشناس به کاروان حامل تعدادی از اتباع کشور امارات در شهر عدن واقع در جنوب یمن یک اماراتی کشته و چند نفر دیگر بشدت زخمی شدند. برخی منابع اماراتی مدعی شدند که کاروان هدف حمله مسلحانه حامل اعضای هلال احمر این کشور بود که برای امداد رسانی! در این شهر حضور داشتند اما منابع میدانی گفته اند که کاروان حامل اعضای سازمان جاسوسی امارات بوده است.

لازم به ذکر است که در اوج جنگ اخیر اسرائیل علیه نوار غزه در فلسطین، شاخه اطلاعاتی جنبش های جهادی فلسطینی از جاسوسی تیم به اصطلاح پزشکی هلال احمر امارت در نواز غزه برای سازمان امنیت اسرائیل خبر داده بودند. حسب اطلاعات منتشر شده در آن زمان، اعضای این تیم اماراتی بجای امدادرسانی به فلسطینیان زخمی شده در حملا وحشیانه صهیونیستها، بدنبال مشخص کردن موقعیت استقرار موشکهای گروههای فلسطینی و مقرهای فرماندهی و حضور مبارزین بوده اند!

تعدادی از کارکنان تیم بظاهر پزشکی مذکور از افسران دستگاه اطلاعات و جاسوسی امارات  بودند که در حال حاضر "محمد دحلان" یعنی مشاور امنیتی "محمد بن زاید آل نهیان" ولیعهد امارات بر آن نظارت دارد. این منبع در ادامه، تصویری از یک افسر اماراتی را بعد از آنکه حماس توانسته بود، هویت این جاسوس را مشخص کند، در اختیار "اسرار عربیه" قرار داد.

به گفته این منبع، این جاسوس اماراتی که در غزه لباس پزشکان را به تن داشت و در ابوظبی لباس نظامی بر تن کرده بود، توسط نیروهای گردانهای عزالدین قسام دستگیر شده بود. این جاسوس اماراتی در اعترافاتش به این موضوع اشاره کرد که برای دستگاه امنیتی و جاسوسی امارات کار می کند و اطلاعاتی راجع به غزه در اختیار آن قرار داد تا به اسرائیل برای هدف قراردادن مواضع مبارزان فلسطینی از آن استفاده شود.

سابقه تاریخی تجزیه خاورمیانه توسط غرب 

مسئله این است که همان ابزارهایی که استعمار با توسل به آن خاور میانه با مرز های فعلی را شکل داده بودند، بار دیگر مورد استفاده قرار گرفته و بسیاری از گروه‌های تجزیه طلب به ابزاری برای بازی های استعماری بدل شده اند .

به گزارش مشرق، امروز سیاست تجزیه خاور میانه در دستور کار استعمار جهانی بوده و استراتژی بی ثباتی دراز مدت خاور میانه،  با سوء استفاده از گروههای تروریست و تجریه طلب در جای جای خاورمیانه از یمن، سوریه، پاکستان، لیبی، عراق، ترکیه و دیگر کشورهای اسلامی خاورمیانه مشهود است. این در حالی است که به خیال برخی­ها؛ تئوری "تفرقه بیانداز و حکومت کن" استعمار  ناشی از توهم توطئه بوده و به ابزاری برای بسیاری از سیاست مداران جهان سوم و بخصوص حکام خاور میانه بدل شده است.

غافل از اینکه تجزیه سیاست دائمی استعمار بوده و در تاریخ بشر با نام لشکرکشان و جنگ طلبان بزرگ و قدرت های استعماری سلطه گر و انحصار طلب معادل بوده است. با نگاهی به تاریخ مشخص است که همواره طبقه حاکم بر جهان این دستور کار مهم را مد نظر داشته و از طریق جداسازی و تجزیه سرزمین ها و قدرت ها به راحتی به فتح و غلبه بر آنان دست یافته اند. داستانی که در خاور میانه جایگاه ویژه ای دارد.

امروز در حالی در سال 2015 قرار داریم که نود و نه سال از سال 1916 و معاهده سایکس پیکو و یک قرن بهره کشی از خاور میانه با مرزهای استعمارگران غربی ادامه می گذرد.[1] ورای این در طول 200 سال گذشته، قطعه قطعه کردن کشورها و تبدیل مستعمرات گوناگون به مجموعه‌های مختلف قومی، یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های امپراطوری بریتانیا را تشکیل می‌دهد. در این میان با گذشت سال‌های متمادی از این سیاست، نه تنها این راهبرد تغییر نکرده است، بلکه به طور مداوم از سوی دستگاه تبلیغاتی این کشور پیگیری می‌شود.

نکته جالب اینجاست که این سیاست هم‌اکنون به صورت کاملی از سوی امریکایی‌ها دنبال می‌شود و مقامات امریکایی به صراحت از تقسیم عراق و سوریه سخن می‌گویند. در حالی که این دو کشور هنوز عضو رسمی جامعه جهانی شناخته می‌شوند و چنین سخنانی عملاً مداخله در امور داخلی آنها محسوب می‌شود.  از این رو چندان بی‌دلیل نیست که دولتمردان ایرانی حضور یک دولت قدرتمند در منطقه را در مخالفت مستقیم با منافع قدرت‌های جهانی در هر دوره‌ای بدانند و لاجرم تأمین منافع ملی خود را در رویارویی با قدرت مسلط در هر دوره تعریف کند. 

لذا واکاوی سیاست دولت­ های غربی و بازیگران منطقه  به خوبی گواه این امر است که دوباره تجزیه خاور میانه در دستور آنها قرار گرفته است. بر همین اساس حمایت از شورش های قومی اقلیت هایی مانند دروزی ها در لبنان، بلوچ ها، کردها و... در ایران، علوی ها در سوریه، عیسویان در اتیوپی، فرقه های مذهبی در سودان، قبایل عرب در کشورهای مختلف عربی، کردها در ترکیه و ... در دستور کار قرار گرفته است . هدف آنها  تکه تکه کردن خاورمیانه و تبدیل آن به موزائیکی از کشورهای کوچک و ضعیف در حال رقابت با یکدیگر است تا از این طریق قدرت دولتها و پادشاهی های فعلی بیش از این تضعیف شود که ایران در این طرح اهمیت فوق العاده استراتژیکی دارد. هرگونه تغییر در مرزهای جغرافیایی ایران به راحتی خواهد توانست کشورهای همسایه آن به خصوص عراق، ترکیه و پاکستان را به راحتی بی ثبات ساخته و به پیشرفت طرح صهیونیست ها  برای بالکانیزه کردن دنیای اسلام کمک بزرگی کند.

مروری بر تجزیه تاریخی ایران

در این رابطه بررسی تجزیه ایران در طول تاریخ از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. نگاهی به جغرافیای ایران در طول 200 سال گذشته واقعیت تلخی را برای استراتژیست‌های ایرانی به نمایش گذاشته است. واقعیت این است که کشورمان همواره در حال تقسیم شدن بوده است. این سیاست‌ در ابتدا به صورت جدی توسط روسیه تزاری دنبال شده است و سپس امپراتوری استعماری انگلیس آن را با جدا کردن افغانستان و بلوچستان به طور جدی پیگیری کرده طوری که امروز دهها کشور مستقل از پیکره کشورمان جدا شده است.حتی روی کار آمدن رژیمی همچون پهلوی دوم متکی به ذخایر ارزی ناشی از صدور نفت و ارتش قدرتمند اما وابسته به غرب نیز نتوانست از چنین فرآیندی جلوگیری کند و در سال 1349 بحرین که در سال 1339 به عنوان استان چهاردهم ایران شناخته شده بود در مقابل باز‌پس دادن جزایر سه‌گانه از ایران جدا و به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناخته شد.

چنین روندی استراتژیست‌های ایرانی را به این نتیجه رسانده است که صرف نظر از دولت حاکم بر ایران، سیاست غایی قدرت‌های جهانی در هر دوره‌ای تقسیم ایران و تبدیل آن به واحد‌های کوچک‌تر قومیتی است، همانگونه که این سیاست درباره امپراتوری عثمانی و تبدیل آن به چندین کشور کوچک‌تر دنبال شد و همچنان نیز تبدیل همان کشورها و بازآرایی دوباره مرزها جزو سیاست‌های قدرت‌های جهانی در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود.

مروری بر تجزیه تاریخی عثمانی

اما مروری بر تجزیه عثمانی حامل نکات بسیار روشنی در رابطه با تحولات عراق و سوریه است.در این راستا یکی از معاهدات شاخص در رابطه استعماری بودن مرزهای فعلی «معاهده سِور»[2] است  که در پایان جنگ جهانی اول و در واقع برای تنبیه عثمانی و در راستای خواست های تجزیه طلبانه و اهداف استعمارگرانه کشور های تحت سلطه آنها تدوین شد. معاهده ای که استفاده از حق تعیین سرنوشت در اجرایی کردن آن جایگاه ویژه ای داشت.

براساس معاهده «سور»، امپراتوری عثمانی نه تنها قلمرو عربی، آفریقایی و اروپایی خود را از دست می‌داد،‌ بلکه در مناطق شرقی نیز یک دولت مستقل ارمنی (در شمال شرقی ترکیه کنونی) و یک منطقه خودمختار کردستان (در جنوب شرقی ترکیه کنونی) با چشم‌انداز استقلال ایجاد می‌شد. طبق معاهده «سور» منطقه تراکیه (محدوده اروپایی ترکیه کنونی) و نیز ازمیر و نواحی آن به یونان واگذار می‌شد و تنگه‌های بسفر و داردانل بین‌المللی و مناطق اطراف این دو تنگه (استانبول و چاناق‌قلعه) غیرنظامی اعلام می‌شدند. مناطقی نیز در جنوب غرب ترکیه کنونی به فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها واگذار می‌شد.

معاهده «سور» در واقع معاهده تنبیه امپراتوری عثمانی بود،‌ زیرا در جنگ جهانی اول (1914 - 1918) به طرفداری از امپراتوری آلمان و امپراتوری اتریش – مجارستان وارد جنگ شده بود. اما این پیمان موجب ظهور جنبش ملی‌گرایان ترک و شورش بخش اعظم نیروهای ارتش عثمانی علیه سلطان محمد ششم، آخرین سلطان عثمانی شد.

ملی‌گرایان ترک که از سوی گروه افسران جوان به رهبری مصطفی کمال هدایت می‌شدند و در آنکارا برای خود دولت ملی تشکیل داده بودند، معاهده «سور» را نپذیرفتند و به مقاومت و مقابله با ارتش‌های یونان، ‌بریتانیا و فرانسه که به دنبال معاهده «سور» بخش‌های غربی ترکیه کنونی را اشغال کرده بودند،‌ برخاستند. جنگ میان نیروهای ترک و قوای پیروز جنگ اول جهانی پس از سه سال به پیروزی ترک‌ها و امضای معاهده جدیدی در لوزان (ژوئن 1924) منجر شد و جامعه جهانی مرزهای ترکیه کنونی را به رسمیت شناخت. بعد این پیروزی حوادث طوری که در قرارداد «سور» پیش‌بینی شده بود پیش نرفت.

سرانجام بعد از کشاکش های بسیار و با تقسیم قلمرو عربی امپراتوری عثمانی براساس موافقت‌نامه مشهور به «سایکس-پیکو» در سال 1916 کشور های عربی و اسلامی با مرز های شناخته شده بین المللی فعلی شکل گرفتند. مارک سایکس و فرانسوا ژرژ پیکو دو دیپلمات بریتانیایی و فرانسوی بودند که با مأموریت از طرف‌ دولت‌هایشان مرزهای کنونی کشورهای عراق، کویت، عربستان، اردن، سوریه و لبنان را تعیین کردند. این در حالی است که خاورمیانه اکنون یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های تاریخی خود را می‌گذراند. در این بحران مشکلات ناشی از توسعه سیاسی و گذار به دموکراسی با بحران ناشی از تنش‌های قومی و دینی درهم‌آمیخته است.برخی محققان می‌گویند مشکلات منطقه خاور میانه از آنجا شروع شد که اروپایی‌ها اوایل سده بیستم، پس از جنگ جهانی اول، بر روی یک کاغذ سفید، خطوط مرزی منطقه را ترسیم کردند. منظور موافقت‌نامه سایکس-پیکو (مارک سایکس، نماینده دولت بریتانیا و فرانسوا ژرژ- پیکو، نماینده دولت فرانسه) است که قلمروهای عربی امپراتوری عثمانی مانند سوریه، لبنان، عراق، فلسطین،‌ مصر و حجاز را با خط‌کش به دولت‌-ملت‌های فرضی و دلبخواهی تقسیم و با تکیه بر قدرت نظامی خود به منطقه تحمیل کردند.

بنابر داده‌های تاریخی، بریتانیا به اعراب ساکن در قلمرو عثمانی وعده داده بود اگر بر ضد امپراتوری عثمانی بشورند و آن را ساقط کنند به استقلال دست خواهند یافت. امپراتوری عثمانی فروپاشید، اما اکثر کشورهای منطقه تا اواسط سده بیستم مستعمره باقی ماندند؛ سوریه و لبنان تحت نفوذ فرانسه، و عراق، اردن و فلسطین تحت نفوذ بریتانیا. در شمال آفریقا هم مصر تحت نفوذ بریتانیا درآمد و فرانسه بر مغرب، متشکل از تونس، الجزایر و مراکش، مسلط شد.

اواسط سده بیستم موج استقلال‌خواهی در این کشورها بالا گرفت و نظامیان ملی‌گرا به تدریج جایگزین رژیم‌های پادشاهی در این کشورها شدند. به این ترتیب مشکل "استعمار" در منطقه حل شد اما مرزهای ناهمگون قومی و دینی تعیین‌شده در اوایل قرن در موافقت‌نامه سایکس-پیکو هم‌چنان باقی ماند. این معضل در کنار حکومت‌های دیکتاتوری متکی به یک اقلیت دینی و قومی در این کشورها، سرمنشا بحرانی است که در سال‌های اخیر منطقه خاورمیانه را فراگرفته است.

مرزهای تعیین‌شده برای کشورهای خاور میانه پس از صد سال، امروز با ظهور داعش و سایر گروههای تروریست در عراق و سوریه با چالش جدی مواجه شده است. آینده تحولاتی که با دخالت کشور های خارجی در این منطقه آغاز شده هنوز روشن نیست. اما مسئله این است که همان ابزارهایی که استعمار با توسل به آن خاور میانه با مرز های فعلی را شکل داده بودند، بار دیگر مورد استفاده قرار گرفته و بسیاری از گروه‌های تجزیه طلب به ابزاری برای بازی های استعماری بدل شده اند .

پی نوشت

1- در سال 2016  بود که معاهده سایکس پیکو توسط دونفر یکی، انگلیسی به نام مارک سایکس و یک فرانسوی به ژورژ پیکو امضا شد و مرزهای بعد از خلافت عثمانی ترسیم گردید.

2- سِور» (Sèvres) شهرکی از حومه پاریس است و در جنوب‌غربی پایتخت فرانسه قرار دارد. این شهرک که چندان از کاخ تاریخی و سلطنتی «ورسای» دور نیست، در طول تاریخ محل برگزاری کنگره‌ها و اجلاس‌های مهم بین‌المللی و امضای معاهده‌های تاریخی بوده است. یکی از مهم‌ترین این معاهده‌ها، «معاهده سِور» (Treaty of Sèvres) است که در اوت 1920 میان پیروزمندان جنگ جهانی اول (روسیه، بریتانیا و فرانسه) و امپراتوری عثمانی امضا شد.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی