اشراف: داعش موجب ترس و وحشت همگان شده است. سوریه را درگیر کرده، عراق را مورد تاختوتاز قرار داده، ایران احساس خطر کرده، و سیاستمداران آمریکایی متقاعد شدهاند که داعش خطرناکترین سازمان تروریستی است. ولی ترساندن دیگران یک استراتژی بلندمدت نیست. داعش در حال نابود کردن خود است.
به گزارش اشراف، «ویلیام سالِتان» در مقالهای در «مجله اسلیت» نوشت: برای سالها، اسامه بنلادن و معاونانش برای مثال مشاورش ایمن الظواهری، سعی کردند به وابستگانشان در مورد مضرات خشونت کنترل نشده توضیح دهند. اما داعش نمیخواهد این را بپذیرد. داعش در حال در هم شکستن قوانین القاعده است. ولی به زودی پشیمان خواهد شد.
سایت خبری تحلیلی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه آن را صرفا جهت اطلاع نخبگان و تصمیمگیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاههای اندیشکدههای غربی منتشر میکند و دیدگاهها، ادعاها و القائات این گزارشها هرگز مورد تأیید اشراف نمیباشد.
دولت اسلامی عراق و شام، موجب ترس و وحشت همگان شده است. سوریه را درگیر کرده، عراق را مورد تاختوتاز قرار داده، ایران احساس خطر کرده، و سیاستمداران آمریکایی متقاعد شدهاند که داعش خطرناکترین سازمان تروریستی است. ولی ترساندن دیگران یک استراتژی بلندمدت نیست. داعش در حال نابود کردن خود است. القاعده، سازمانی که دولت اسلامی عراق و شام، به تازگی از آن جدا شده، این حقیقت را درک کرده است. برای سالها، اسامه بنلادن و معاونانش همانند مشاورش ایمن الظواهری، سعی کردند به وابستگانشان در مورد مضرات خشونت کنترل نشده توضیح دهند. بنلادن در بیانیهها و دستورالعمل حملههای 2011 بر اهمیت صبر، اختیار و افکار عمومی تأکید میکند. توصیه او که شامل 7 قاعده میشود، طرح واضح و روشنی از اشتباهات داعش را نشان میدهد.
■ درگیر جنگهای داخلی نشوید■
۱- درگیر جنگهای داخلی نشوید. بنلادن تشخیص داده بود که جنگ بر سر قلمرو با دولتهای محلی راهی نامناسب برای رسیدن به حکومت دینی بوده است. در بیانیه 2010، او توضیح داده که چرا این کار در یمن کارساز نبود:
جنگ داخلی – همانطور که یمنیها جنگی طولانی را علیه سرویسهای امنیتی آغاز کرده بودند- بر مردم فشار وارد خواهد کرد. با گذشت زمان، وقتی میبینند که برخی از آنها کشته شدهاند و دیگر تمایلی به جنگیدن نخواهند داشت. در اینصورت ایدئولوژی دولتهای سکولار کارآمد است و باید رضایت همگان را جلب کرد.
داعش این قانون را نادیده میگیرد. این گروه خودش را به عنوان یک کشور معرفی میکند. میزان پیشروی خود را به عنوان قلمروش تعریف میکند. این گروه سعی در کنترل 40 هزار مایل مربع با حدود 10 هزار جنگجو دارد. در همین حال، احزابی که کرسیهای پارلمان جدید عراق را به دست آوردهاند در تکاپو برای تشکیل دولتی هستند که بتواند از همه دلجویی کرده و آرامش را به کشور بازگرداند، یعنی همان چیزی که بنلادن پیشبینی کرده بود.
■ غیرنظامیان را نکشید■
۲- غیرنظامیان را نکشید. نکته اصلی که باعث ناراحتی بنلادن شده بود. او در دستورالعملهایی، جهادگران را به جلوگیری از تلفات غیرضروری غیرنظامیان توصیه کرد. او از بمبگذاریهای مساجد و دیگر اماکن عمومی ابراز تأسف کرده و آنرا عامل بیگانگی بسیاری از ملتها با مجاهدین میدانست.
داعش این نکته را نیز در نظر نگرفته است. بر اساس گزارش دیدهبان حقوق بشر و کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، این گروه شهروندان غیرنظامی را در سوریه و عراق قتلعام کرده است. این گروه نهتنها سربازان دشمن بلکه هر کسی را که برای دولت کار میکند، هدف قرار داده است. در سوریه یک روحانی مهم، داعش را به خاطر کشتار کودکان و غیرنظامیان، تکفیر کرده است. در عراق بعثیهایی که در کنار داعش مبارزه میکنند وعده دادهاند که این گروه را از کشتار مردم بیگناه بازدارند.
■ خونریزیها را علنی نکنید■
۳- خونریزیها را علنی نکنید. طبق یکی از بیانیهها بهدستآمده از القاعده، که گفته میشود توسط بنلادن یا معاون او عطیه عبدالرحمان نوشته شده، او از وابستگان یمنی القاعده میخواهد تا از به کار بردن کلماتی که مردم را از مجاهدین دور میکند خودداری کنند. او در این نوشته میگوید که بیانیههای گروه ما باید با دقت به منظور اجتناب از آنچه دشمن به ما نسبت میدهد و ما را حیوان و قاتل مینامند، نوشته شود.
داعش با عجله و بیپروا برای خود دشمن میتراشد و توحش خود را تبلیغ میکند. مردم را گردن میزند. عهد میکند که تمام شیعیان را بکشد. ویدیوهایی از اسرایی پخش میکند که با شلیک گلوله کشته میشوند و خودروهایی را در حال حمل مسلسل نشان میدهد. یک هفته قبل، داعش برای نشان دادن مبارزات خود عکسهایی را از اعدام 1700 سرباز اسیر عراقی به وسیله مجاهدان نشان داد. عنوان عکسها این بود:”صدها شیعه کثیف کشته شدند.” در عنوان دیگری نوشته: ” نابودی شیعیانی که از پایگاههای نظامی خود فرار کرده بودند.” سومین عنوان میگوید: “این سرنوشت شیعیان مالکی است” چهارمین عنوان: “به آنها نگاه کنید که با پاهای خود به سوی مرگ میروند.” تبلیغاتی بدتر از این برای تحریک احساسات عمومی و دشمنتراشی نمیتوان تصور کرد.
■ با خشونت رفتار نکنید■
۴- با خشونت رفتار نکنید. بنلادن یک بنیادگرای مذهبی بود، اما به متحدانش هشدار داده بود که از خشونت دوری کنند تا بر افکار عمومی تأثیر سوء نگذارند. گروهی که به بدترین شکل از این قانون سرپیچی کرد، الشباب در سومالی بود. در بیانیه سال 2011 بنلادن با عطیه میگوید: ” باید به برادران در سومالی در مورد فواید شک در هنگام برخورد با جرائم و اعمال شریعت، طبق گفتههای پیامبر و استفاده از شبهات برای تخفیف در مجازات، توصیههایی کرد.”
هنگامی که داعش یک شهر را تصرف میکند، در ابتدا از این قانون پیروی میکند. ولی به زودی این رفتار خوب از بین میرود. این گروه به توقیف اموال و کمکهای انساندوستانه میپردازند. مسیحیان و مسلمانان مرتد را اعدام میکنند. دو روز پس از تصرف موصل، یعنی دومین شهر بزرگ عراق، داعش دستور داد که مشروب و سیگار ممنوع است، به زنان دستور داد که در خانه بمانند و اعلام کرد که کارمندان دولت که توبه نکرده باشند اعدام میشوند. این رفتارها باعث میشود تا مبارزان سنی که با داعش همکاری کردهاند با آنها دشمن شوند. یکی از رهبران قبایل به نیویورک تایمز گفت:” در برخی از مناطق که توسط داعش تصرف شده است آنها مردم ما را میکشند و قوانین اسلامی خود را بر ما تحمیل میکنند. ما این را نمیخواهیم.”
■ جایی را که نمیتوانید تغذیه مردمش را تأمین کنید، قلمرو خود ننامید■
۵- جایی را که نمیتوانید تغذیه مردمش را تأمین کنید، قلمرو خود ننامید. در بیانیه 2010 بنلادن هشدار داده بود: موضوع تأمین نیازهای اساسی، مسئلهای است که باید قبل از به دست گرفتن کنترل یک کشور و یا شهر در نظر گرفته شود. اگر نیروی کنترلکننده، که از حمایت اکثریت مردم منطقهای که در دست گرفته، برخوردار است نتواند نیازهای اولیه مردم را برآورده کند، حمایت آنها را از دست داده و خود را در موقعیتی دشوار قرار خواهد داد که سختی آنطور فزاینده، افزایش خواهد یافت. مردم نمیتوانند مرگ کودکان خود را بر اثر کمبود غذا یا دارو ببینند.
داعش به این راهنمایی نیز هیچ توجهی نمیکند. این گروه میگوید که بهبود شرایط مردمی که تحت سلطه آن قرار میگیرند، از دین آنها اهمیت کمتری دارد. به گزارش صلیب سرخ در فلوجه، شهری که به مدت 6 ماه تحت کنترل داعش بود، کمبود شدید غذا، آب و مراقبتهای بهداشتی دیده میشد.
■ با متحدان خود نجنگید■
۶- با متحدان خود نجنگید. بنلادن سعی کرد تا کجخلقی و برادرکشی سازمان القاعده در عراق را که داعش یکی از زیرمجموعههای آن است، کنترل کند. او از همکاران خود خواست تا هرگونه درگیری بین تمام اشخاص جهادگر در عراق را حلوفصل کنند. او این درگیریها را به عنوان درسی برای مردم یمن میدانست و به آنها در مورد برخورد با شرکای بالقوه مسلمان هشدار داده بود:
بسیاری از عراقیها علیه آمریکا به مجاهدین پیوستند تا اینکه برخی اشتباهات رخ داد و بچههای قبیله الانبار بدون هیچ علتی، مورد حمله قرار گرفتند (آنها تهدیدی علیه مجاهدین محسوب نمیشدند)، ولی در حال ثبتنام در نیروی امنیتی بودند. این حمله باعث شد که آن قبیله با مجاهدین مخالف شود.
اعضای داعش این درس را نیز نادیده گرفتهاند. این گروه از همکاری با متحد خود در سوریه یعنی جبهه النصره خودداری کرد. داعش به گروههای دیگر شورشی نیز حمله میکند. در تاریخ 8 ژوئن، داعش دفاتر کردها در عراق را بمباران کرد. در 22 ژوئن، خانههای اعضای بعثی سازمان را نابود کردند که برای موفقیت داعش در عراق بسیار ناگوار بود. اعضای خانواده رهبر یک گروه شبهنظامی اسلامی در عراق را نیز کشت. حالا برخی از بعثیها در حال مبارزه با داعش هستند و شبهنظامیان کرد به ارتش عراق برای بازپسگیری شهرها کمک میکنند.
■ قبل از موعد مقرر به دشمنان خود هشدار ندهید■
۷- قبل از موعد مقرر به دشمنان خود هشدار ندهید. بنلادن در سال 2010 به پیروان خود در یمن توصیه کرد که جنگ را در آنجا تشدید نکنند، به خاطر اینکه ظهور نیرویی از مجاهدین در یمن مسئلهای است که باعث میشود دشمنان ما در سطح بینالمللی و محلی تحریک شده و هشداری بزرگ برای ما محسوب شوند.حاکمان سعودی یک بار هشدار داده بودند که بودجه عظیمی را به قبایل یمن میپردازند تا ما را بکشند. آنها با کمک اکثریت پیروز خواهد شد، و نیروی مجاهدین در یمن را زیر آتش خواهند گرفت. و این در حالی است که برادران ما در یمن به حد کافی قدرت مقابله با آنها را دارا نیستند.
داعش این صبر و شکیبایی را ندارد. این گروه دشمنانی را با عجله و بیپروایی برای خود ایجاد کرده است. جنگجویان داعش به خطوط مرزی سوریه و اردن حمله کردهاند. به کنسولگری ترکیه در موصل حمله کرده و کارکنان و خانوادههای آنان را ظاهراً برای تحقیقات از آنجا بردهاند. 31 راننده کامیون ترکیه را ربوده و خواستار 5 میلیون دلار باج شدهاند. به حرم شیعیان در سامرا حمله کردهاند. در سه روز، آنها صدها مایل از موصل تا بغداد را پیش رفته و وعده دادهاند که به شیعیان در خانههایشان حمله میکنند.
■ همه علیه داعش متحد میشوند■
در حال حاضر ارتش سوریه که قبلاً داعش را از کشورش بیرون رانده، شبهنظامیان این گروه را در عراق بمباران میکند. هزاران نفر از شیعیان به منظور تقویت ارتش عراق ثبتنام کردهاند. آمریکا و ایران که چند دهه دشمن خونی هم بودند، در حال بررسی همکاری محدود برای جلوگیری از پیشروی داعش هستند. جناحهای سیاسی در حال تلاش برای سازماندهی یک دولت چند قومی در بغداد هستند. دولت ترکیه بدون شک در حال طرح یک ضد حمله است. داعش جنگی را میان خودش ازیکطرف و هر حوزه و کشور در اطراف عراق، از طرف دیگر، ایجاد کرده است. این هرجومرج نیست، بلکه اتحاد است.
ما قبلاً هم چنین اوضاعی را شاهد بودهایم. هشت سال پیش، جهادگران در عراق اشتباه مشابهی را مرتکب شدند. آنها مردم را از خود بیگانه کرده و بعد به وسیله قبایلی که در کنار خودشان میجنگیدند به بیرون رانده شدند. و حالا به عنوان داعش فقط به خاطر اینکه دولت عراق سنیها را مورد آزار و اذیت قرار میداد و به قبایل بیاعتنایی میکرد، توانستند دوباره برگردند. حالا جهادگران برگشتهاند تا کار همیشگیشان را انجام دهند: نابود کردن زندگیها، جامعه و خودشان.
اشراف: در گزارش جدید پنتاگون آمده است که موشکهای بالستیک جدید ایران میتوانند موازنه نظامی منطقه خلیج فارس را به کلی تغییر دهند.
به گزارش اشراف، مجله «جینز» در جدیدترین تحلیل خود که به قلم جرمی بینی و دنیل واسربلی نوشته شده به بررسی گزارش منتشرشده از سوی وزارت دفاع آمریکا درباره ایران توان نظامی ایران پرداخته است. در این گزارش که از سوی وزارت دفاع آمریکا به کنگره ارائه شده، اشاره شده که ایران موشکهای بالستیک ضدکشتی مدل «خلیج فارس» خود را وارد مرحله عملیاتی کرده است. نویسنده این گزارش در ابتدا جزئیاتی را در مورد موشک جدید ضد کشتی ایران ذکر میکند و عنوان میکند که بر طبق گزارشهای موجود مراحل آزمایشی این موشک با موفقیت سپری شده و در حال حاضر نیز این مدل به تولید انبوه رسیده و در اختیار نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. وی در پایان اشاره میکند که گمانهزنیهای بسیاری از سوی کارشناسان و تحلیلگران غربی در مورد موشکهای جدید ایران به وجود آمده است و آنها بر این باورند در صورتی که ایران توانسته باشد به این سطح از پیچیدگی، هدایت، دقت عملیاتی و پیشرفت موشکی برسد، میتواند موازنه نظامی منطقه خلیج فارس را به کلی تغییر دهند.
سایت خبری تحلیلی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه آن را صرفا جهت اطلاع نخبگان و تصمیمگیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاههای اندیشکدههای غربی منتشر میکند و دیدگاهها، ادعاها و القائات این گزارشها هرگز مورد تأیید اشراف نمیباشد.
■ ایران موشکهای بالستیک ضدکشتی «خلیج فارس» خود را عملیاتی کرده است ■
وزارت دفاع آمریکا در گزارش سالانه خود به کنگره این کشور در مورد توانمندیهای نظامی جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرده است که موشکهای بالستیک ضدکشتی مدل «خلیج فارس» ایران به واحدهای عملیاتی تحویل داده شدهاند. این در حالی است که موشکهای جدید ایران میتوانند موازنه نظامی منطقه خلیج فارس را به کلی تغییر دهند. در بخشی از خلاصه اجرایی این گزارش آمده است: «تهران به صورت بیسروصدا در حال گسترش و استفاده از سیستمها و سامانههای تسلیحاتی کشنده متقارن و نامتقارن از جمله مینهای دریایی پیشرفته، زیردریاییهای کوچک اما کارآمد، سکوها و پرتابگرهای موشکهای کروز پدافند ساحلی، قایقهای تهاجمی و موشکهای بالستیک ضدکشتی است.» اولین باری است که پنتاگون به عملیاتی شدن این نوع از موشکهای ایرانی اذعان میکند. مقامات آمریکایی تاکنون از اظهار نظرات بیشتر در رابطه با گزارشی که در ماه ژانویه از سوی پنتاگون به کنگره این کشور ارائه شد، خودداری کردهاند.
■ ویژگیهای فنی موشک بالستیک ضد کشتی «خلیج فارس»■
«خلیج فارس» گونهای از موشکهای بالستیک تاکتیکی «فاتح – 110» با رهگیر الکترو اپتیکال است که آن را قادر میسازد با دقت بسیاری بر روی هدف (کشتی) قفل کرده و در فاز نهایی با آن برخورد نماید. رسانههای داخلی ایران نیز در این باره عنوان کردهاند که این موشک نسخه جدیدی از موشک «فاتح – 110» است که برد آن تا 300 کیلومتر است و وزن کلاهک آن نیز 650 کیلوگرم میرسد. دریاسالار «جیمز سیرینگ»، رئیس آژانس دفاع موشکی آمریکا در بیانیهای که در ماه ژوئن به یکی از کمیسیونهای فرعی کنگره آمریکا ارائه داد عنوان کرد که: «این موشک بالستیک 300 کیلومتر برد دارد و این به معنای آن است که این موشک قادر به تهدید فعالیتهای دریایی در سراسر خلیج فارس و تنگه هرمز است.» وی در ادامه بیانیه خود پرتاب آزمایشی این موشک را تأیید کرده اما در مورد عملیاتی بودن این پرتاب آزمایشی اظهار نظری نکرده است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که رهگیری موشک بالستیک «خلیج فارس» به واسطه سرعت بسیار بالا و همچنین خط سیر و مسیر پرتابی سهموی آن در مقایسه با سایر موشکهای ضدکشتی مرسوم ایران بسیار دشوارتر خواهد بود.
■ گمانهزنیهای غرب در مورد سیستم موشکی جدید ایران ■
این موشک برای اولین بار در فوریه سال 2011 میلادی رونمایی و عملیات آزمایشی آن بر روی یک کشتی ثابت انجام شد. آزمایش دوم این موشک در جولای سال 2012 میلادی صورت گرفت و اینبار آزمایش این موشک بر روی یک سکوی شناور در آب انجام شد و فیلم این پرتاب آزمایشی نیز از تلویزیون رسمی ایران پخش شد. اگرچه رسانههای داخلی ایران در فوریه سال 2011 میلادی از تولید انبوه این موشک خبر دادند، اما در پنجم مارس 2014 میلادی بود که وزارت دفاع ایران طی مراسمی انتقال و تحویل موشکهای جدید به ارتش و نیروهای نظامی این کشور را به صورت رسمی اعلام کرد. از هشت موشک «خلیج فارس» در این مراسم رونمایی شد، اما از آنجایی که نوک این موشکها توسط نوعی محافظ به صورت کامل پوشیده شده بود، شناسایی رهگیرهای الکترو اپتیکال این موشکها و تمایز میان آنها و موشکهای «فاتح – 110» را غیرممکن کرده بود. تحلیلگران پیشتر نیز نسبت به برنامه موشکی «خلیج فارس» ایران تردید داشتند.
■ موشکهای جدید ایران میتواند موازنه نیروی دریایی منطقه خلیج فارس را به کلی تغییر دهند ■
گزارش منتشرشده از سوی مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی در چهاردهم اوت سال جاری عنوان میکند: «کارشناسان احساس میکنند ایران از عدم توانایی و یا توانایی بسیار پایینی به منظور استفاده از موشک «خلیج فارس»، سایر موشکهای بالستیک و یا موشکهای دوربرد ضد کشتیبرخوردار است.» در ادامه این گزارش عنوان شده است که به نظر نمیرسد ایران به طور کامل به سیستم پیشرفته هدایت موشکی (سیستمی که میتوان آن را برنامهریزی کرد و موشک قادر است تا در طی پرتاب آپدیت شده و رهگیر آن این قابلیت را پیدا میکند که اهداف را در فاز نهایی مورد هدف قرار دهد) دستیافته باشد، اما با این حال در صورتی که ایران توانسته باشد به این سطح از پیچیدگی، هدایت، دقت عملیاتی و پیشرفت موشکی برسد، میتواند موازنه نیروی دریایی منطقه خلیج فارس را به کلی تغییر دهند.
یک اندیشکده آمریکایی با اشاره به همکاری های هسته ای چین و ایران پرداخت و خواستار جلوگیری آمریکا از همکاری ها و روابط مخفیانه چین و ایران شد.
به گزارش مشرق، بنیاد دفاع از دموکراسی در گزارشی به قلم: آورده کیتری از اعضای ارشد این مؤسسه آمریکایی نوشت: باراک اوباما رییسجمهور ایالات متحده در بعدازظهر دوم آوریل، در رز گاردن حاضر شد تا اعلام کند که یک توافق تاریخی با ایران بر سر چهارچوب توافق هستهای شکل گرفته است. وی بیان کرد که "این توافق، توافق خوبی است که اهداف محوری ما را برآورده میسازد. این چهارچوب هرگونه راهگریزی که ایران ممکن است برای دستیابی به سلاح هستهای بردارد را از میان برمیدارد.” از آن زمان تاکنون، شماری تحلیلها ارائه شده است که به مشکلاتی که در این توافق وجود دارد پرداختهاند. بیشتر این تحلیلها بر روی این نکته تأکید میکنند که باید راههایی که ایران از طریق آنها و با استفاده از تجهیزاتی که هماکنون در اختیار دارد میتواند به بمب [اتمی] دست پیدا کند را از میان برداشت.
• تأمین مواد هستهای ایران از طریق دلالان چینی •چند تحلیل هم به این خطر اشاره میکنند که ایران ممکن است مخفیانه موادی را از کرهشمالی فراهم آورد و با استفاده از آنها یک برنامهی هستهای موازی [با برنامهی هستهای صلحآمیز خود] پدید آورد. اما یک مسئلهی مهم دیگر در این میان فراموش شده است، و آن این است که "تمامی راهها” برای دستیابی [ایران] به سلاح هستهای از میان برداشته نشده است: در واقع، گویا تأمینکنندگان خارجی اصلی برنامهی هستهای ایران را دلالان و واسطههای خصوصی چینی تشکیل میدهند که مهمترین آنها کارل لی (همچنین ملقب به لی فنگ وِی) و سیهای چِنگ میباشند که بنا بر گفتهی مقامات فدرال آمریکا و دادستانهای ایالات متحده در ارسال مقادیر گستردهای از مواد هستهای به ایران دست داشتهاند. و باید گفت که بنا بر گزارشهای رسیده، [دولت] چین تاکنون تلاشی برای جلوگیری از اقدام این دلالان [هستهای] انجام نداده است.
• چین باید همکاری بسیار گستردهتری با آمریکا داشته باشد •هرچند که چین این ادعا را رد میکند، اما به نظر میرسد که دولت چین از این دلالان خصوصی به عنوان گروههای نیابتی برای کمک به برنامهی هستهای ایران استفاده میکند. و از این طریق، پکن هم میتواند از معاملات پنهانی با ایران سود ببرد، و هم خود را هوادار پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای نشان دهد. برنامهی گستردهی ایران برای تأمین مواد هستهای و موشکی از چین در سالهای اخیر، و ناتوانی مشهود ایالات متحده برای جلوگیری از این روند – حتی با کمک تحریمهای سنگین شورای امنیت سازمان ملل – به خوبی نشان میدهد که چین به بازاری مخفی برای تأمین مواد هستهای موردنیاز ایران تبدیل شده است. اگر توافق هستهای موفقیتآمیز باشد، اجرای آن مستلزم نظارت شدید بر روی ایران، و همکاری بسیار گستردهتر از سوی پکن – و در واقع بسیار گستردهتر از این چیزی که تاکنون شاهد بودهایم – است.
• ایران تجهیزات هستهای خود را از خارج تأمین میکند •ایران در حال حاضر از توان لازم به منظور تولید بسیاری از مواد اصلی برای برنامهی هستهای و موشکی خود برخوردار نیست. بنابراین تهران به دنبال این بود که این مواد موردنیاز خود را از خارج از مرزهای خود تهیه کند. برای نمونه میتوان گفت که برنامهی هستهای ایران هنوز به این مسئله وابسته است که مواد بخصوص و فنآوریهای لازم جهت ساخت و نگهداری تأسیسات سانتریفیوژهای گازی جهت غنیسازی اورانیوم را از خارج وارد کند. گزارش ژوئن ۲۰۱۴ توسط هیئت کارشناسان سازمان ملل در مورد اعمال تحریمها بر روی ایران به این نکته اشاره میکرد که ایران "همچنان به وارد کردن مواد اصلی موردنیاز خود از خارج از کشور، و ترجیحاً از فروشندگانی که جاافتاده هستند و مواد باکیفیتی عرضه میکنند میپردازد.” مبدلهای فشار جهت به راهاندازی سانتریفیوژهای گازی لازم و حیاتیاند و از آنجا که ایران نتوانسته است تا آنها را در درون کشور تولید کند، ناچار بوده است که آنها را از خارج وارد کند. این مبدلها [ی فشار] طولِ عمری تنها در حدود سه سال دارند، و بنابراین ایران ناچار است تا مدام به دنبال یافتنِ تأمینکنندگان این مبدلها باشد.
• تهران در تأمین مخفیانه مواد موردنیاز خود موفق عمل کرده است •حتی تحت تحریمهای نسبتاً سنگینی که پیش از گفتگوهای هستهای بر روی ایران وضع شد، تهران در تأمین مخفیانهی مواد [هستهای و موشکی] موردنیاز خود تا حدود زیادی موفق عمل کرد که بخش بزرگی از این موفقیت را مدیون چین است. در یک تحلیل که توسط کارشناسان نزدیک به وزیر دفاع بریتانیا عنوان شد، آمده است "چین هنوز هم منبع اصلی مواد و فنآوریهای موردنیاز برای برنامههای ممنوع اعلامشدهی هستهای و موشکی ایران و کرهشمالی به شمار میآید و برخی مقامات رسمی این گونه برآورد میکنند که چین همینک به عنوان تأمینکنندهی ۹۰% از مواد موردنیاز برای برنامههای [هستهای و موشکی] ایران و کرهشمالی فعالیت میکند.”
• اقدام چین در ارسال مبدلهای فشار ساخت آمریکا به ایران •طبق اعلام وزارت دادگستری ایالات متحده، آقای چنگ در طول چند سال اخیر بیش از ۰۰۰,۱ مبدل فشار از چین به ایران ارسال کرده است، آن هم مبدلهایی که توسط شرکت آمریکایی MKS که در ایالت ماساچوست قرار دارد تولید شده است. انتقال مبدلهای فشاری که در اصل در ایالات متحده تولید میشوند، نقضکنندهی قوانین نظارت بر روی صادرات که از سوی ایالات متحده لازمالاجرا هستند است. در عکسهای رییسجمهور وقت ایران – محمود احمدی نژاد – که در نیروگاه هستهای نطنز گرفته شد، میشود به روشنی این مبدلهای فشار را دید که بر روی آبشارهای سانتریفیوژهای گازی ایران نصب شدهاند.
• چشمپوشی مقامات چینی از ارسال مخفیانه مبدل فشار به ایران •در حالی که آقای چنگ در نهایت هنگامی که برای شرکت در یک دوره مسابقات فوتبال به بریتانیا وارد شده بود دستگیر شد و همینک در ایالات متحده در بازداشت به سر میبرد، اما باید گفت که وی تنها دلال چینی نیست که در ارسال مبدلهای فشار ساخت آمریکا به ایران دست داشته است. بر اساس پژوهشِ انجام گرفته توسط موسسه علوم و امنیت بینالملل، "به نظر میرسد که مقامات چینی هیچ گونه اقدامی در این مورد بخصوص [آقای چنگ] و یا در مورد افراد دیگری که مخفیانه به صادر کردن مبدلهای فشار به ایران مینمایند انجام نداده است، آن هم در حالی که این اقدامات در داخل خاک چین انجام گرفته است.”
• نقش پررنگ لی در ارسال مواد ممنوع به ایران در گذشته و حال •آقای لی برخلاف چنگ بیشتر در مورد سفرهای خارجی خود هشیار بوده است و همچنان از چین اقدام به ارسال مواد موردنیاز برای برنامهی هستهای ایران میپردازد. طبق کیفرخواست تنظیمی توسط دادستان منهتن در سال ۲۰۰۹ و کیفرخواست وزارت دادگستری ایالات متحده در سال ۲۰۱۴، لی در طول یک دههی گذشته به ارسال دهها هزار کیلوگرم مواد ویژه که برای تولیدِ مواد موردنیاز در سانتریفیوژهای گازی به کار برده میشوند، و نیز ارسال موادی که در موشکهای بالستیک دارای قابلیت حمل کلاهک هستهای کاربرد دارند، مشغول بوده است. دادستان منهتن در طول دادخواست تنظیمی خود در سال ۲۰۰۹ علیه لی از وی این گونه نام برد: "وی شاید بزرگترین تأمینکنندهی سلاحهای کشتارجمعی برای دولت ایران باشد.” وزارت دادگستری ایالات متحده نیز در دادخواست سال ۲۰۱۴ خود این گونه عنوان کرد که لی "به ارسالِ انواع گوناگونی از مواد متالورژی و نیز مواد مشابه دیگر به ایران پرداخته است – آن هم بهرغم این مسئله که انتقال این مواد به ایران به دستور برخی نهادها از جمله سازمان ملل ممنوع اعلام شده است.”
• باز بودن دست ایران پس از نهایی شدن توافق هستهای •یک توافق هستهای با ایران که برداشته شدنِ بیشتر تحریمها علیه ایران را در بر خواهد داشت، به افزایش چشمگیر حجم تبادلات ایران با دیگر کشورهای دنیا خواهد انجامید. و باید گفت که زمانی که تبادلات میان ایران و کشورهای جهان افزایش یابد و در نتیجه تأمین برخی مواد برای تأسیسات شناختهشدهی ایران جنبهی قانونی به خود بگیرد، در آن صورت مشکلات فعلی برای جلوگیری از تأمین مواد مرتبط به برنامهی هستهای ایران حتی از این نیز بیشتر خواهد شد.
احتمال بالایی وجود دارد که تهران بتواند به صورت پنهانی مواد هستهای را از سوی دلالان چینی تأمین کند و با ایجاد یک برنامهی هستهای جدید و موازی با برنامهی هستهای فعلی خود، در واقع توافق هستهای را دور بزند. طبق اعلام فدراسیون دانشمندان آمریکا (FAS)، ایران میتواند "در حالی که از [مفاد و] محدودیتهای توافق در مورد تأسیسات هستهای شناختهشدهی خود مانند نطنز، فردو، و اراک پیروی میکند، اورانیوم را تا سطح به کارگیری در سلاح [هستهای] غنیسازی کند، یا مواد موردنیاز برای استفاده در سلاح هستهای را تولید کند، و یا حتی بمبهای [هستهای] کاملی در تأسیسات کوچک و مخفی خود بسازد.”
• ارسال مواد هستهای موردنیاز به ایران، خارج از "مجرای اختصاصی تأمین" •به منظور پایین آوردن این احتمال، توافق هستهای به دنبال این است که این شرط را [در توافق] بگنجاند که "تأمین، فروش، و ارسال برخی موادِ بخصوص که مرتبط به برنامهی هستهای ایران است، و نیز گذاشتنِ مواد و فنآوریهایی که کاربرد دوگانه دارند در اختیار تهران” در برنامهی هستهای جدیدی که قانونی خواهد بود، باید از طریق "مجرای اختصاصی تأمین” صورت پذیرد. به هر ترتیب، بر اساس گزارشی که اخیراً توسط شورای علمی وزارت دفاع آمریکا در مورد نظارت هستهای ارائه شد، ابزارهای ایالات متحده [برای نظارت بر روی برنامهی هستهای ایران] یا "ناکافی هستند، و یا در اغلب موارد اصلاً چنین ابزارهای کنترلی وجود ندارد”، و به همین دلیل نمیتوانند هرگونه تأمین مخفیانهی مواد هستهای، و یا وجودِ تأسیسات کوچک پنهانی که قادر به تولیدِ چند بمب هستهای باشد را شناسایی کند. و این بدان معنی است که دولت ایالات متحده ممکن است در صورتی که ایران به تأمین مواد [هستهای] موردنیاز خود خارج از مجرای اختصاصی تأمین بپردازد، و یا در صورتی که ایران تأمین چنین موادی را از طریق اجرای یک برنامهی هستهای کوچک، پنهانی، و موازی با برنامهی فعلیاش به پیش ببرد، نتواند متوجه آن شود.
• چین باید جلوی ارسال مخفیانه مواد هستهای به ایران را بگیرد •با توجه به این که چین نتوانسته است دلالان آن کشور را متقاعد سازد که به نقض قوانین بینالمللی پایان دهند و پیش از نهایی شدن توافق به تأمین مواد موردنیاز برای برنامهی هستهای تهران نپردازند، بسیار ناعاقلانه است که انتظار داشته باشیم که این دلالان چینی پس از امضای توافق نهایی، محدودیتهای موجود برای تأمین یک سری مواد [به ایران] را رعایت کنند. اگر قرار باشد جلوی دور زده شدن توافق هستهای توسط ایران گرفته شود و ایران نتواند به صورت پنهانی مواد موردنیاز خود را از این دلالان چینی تأمین کند، لازم است که دولت چین جلوی نیز همکاری کرده و جلوی چنین اقداماتی را بگیرد. هرچند که هیچ نشانی وجود ندارد که چین بخواهد چنین کاری انجام دهد.
• چین به تعهدات خود مبنی بر نظارت بر روی دلالان چینی عمل نکرده است •صادر کردن موادی که میتواند در گسترش سلاحهای کشتارجمعی نقش داشته باشد از چین به ایران همچنان ادامه دارد، آن هم بهرغم تعهد دولت چین به رییسجمهور ایالات متحده، که در طی آن پکن در سال ۱۹۹۷ به بیل کلینتون تعهد داده بود که جلوی چنین مبادلاتی را بگیرد. کلینتون به کنگره [ی ایالات متحده] گفت که "چین به صورت صریح و روشن به ایالات متحده اطمینان داده است که پکن به هیچ عنوان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در تأمین ابزار هستهای و یا مواد لازم برای ساختِ چنین ابزاری برای کشورهای غیرهستهای دست نداشته است، و از این پس هم دست نخواهد داشت.”
در ازای تعهد چین، کلینتون پذیرفت که نخستین موافقتنامهی میان ایالات متحده و چین در مورد همکاری صلحآمیز هستهای را اجرایی سازد. این توافق تا پایان سال ۲۰۱۵ اعتبار دارد. موافقتنامهی جایگزینِ آن که به نظر نمیرسد به اندازهی توافق پیشین دقیق و موشکافانه تنظیم شده باشد و بتواند دولت چین را متعهد سازد که بر روی فعالیت دلالانی مانند کارل لی نظارت داشته باشد، همینک برای بازبینی به کنگره [ی آمریکا] فرستاده شده است و به صورت خودکار قابل اجرا خواهد بود – مگر این که کنگره تا تاریخ ۲۰ جولای قانونی را به تصویب برساند که مفاد دیگری به این موافقتنامه اضافه کند، و یا به طور کامل جلوی آن را بگیرد.
• آمریکا باید از ارسال مواد هستهای به ایران توسط لی جلوگیری کند •امسال و در جریان جلسهی ۱۲ مِه سنا در مورد بررسی توافق احتمالی، توماس کانتریمن، دستیار وزیر امور خارجه در امور بینالملل و منع گسترش سلاحهای هستهای، لی را این گونه توصیف کرد: "عامل اصلی تهیهی مواد لازم برای برنامهی موشکهای بالستیک هستهای ایران.” وی با اعلام این مسئله که ایالات متحده و چین درگیرِ "یک گفتگوی طولانی در مورد کارل لی هستند” به سناتورها گفت "اگر آمدن نتیجهای در بر داشته باشد، خوشحال میشوم که بار دیگر برگردم.” این گفتگوها حداقل از سال ۲۰۰۴ که واشنگتن برای نخستین بار به صورت آشکار تحریمهایی علیه لی وضع کرد، ادامه داشته است – البته بدون این که این گفتگوها نتیجهای در بر داشته باشد.
با وجود ناکامی پیوستهی چین در جلوگیری از فعالیت دلالان هستهای خود، دولت ایالات متحده تاکنون نتوانسته است صادرات هستهای [از ایالات متحده] به چین را متوقف سازد و یا چین را در جامعهی بینالملل به عنوان کشوری معرفی کند که "اقداماتش دچار انحراف شده است.” و آشکار است که هر دوی این کارها طبق قوانین ایالات متحده، لازم و ضروری است.
• ناخشنودی ایالات متحده از عدمِ برخورد دولت چین با کارل لی •بخش ۱۰۲ (a) قانونِ تحریمهای جامع علیه ایران، پاسخگویی، و ممنوعیت سرمایهگذاری (CICADA) به صراحت بیان میکند که صدور جواز و یا هرگونه مجوزی برای صادرات مواد هستهای به هر کشوری که از نظر رییسجمهور ایالات متحده مواد لازم برای ساخت سلاح هستهای و یا موشکهای دارای توانایی حمل مواد هستهای را در اختیار ایران قرار میدهد، ممنوع است.
در بخش ۳۰۳ قانون تحریمهای جامع علیه ایران، پاسخگویی، و ممنوعیت سرمایهگذاری نیز آمده است که "رییسجمهور [آمریکا] باید کشوری را در جامعهی بینالملل به عنوان کشوری که دنبالکنندهی مسیر انحرافی است معرفی کند که اقدامات دولت آن کشور از نظر رییسجمهور [آمریکا] از خط اصلی خود خارج شده باشد ” و آن کشور موادی را در اختیار ایران قرار دهد که میتواند در گسترش سلاحهای هستهای نقش داشته باشد. موادی که توسط سیهای چنگ و کارل لی از چین به ایران ارسال شدند، به طور حتم دارای این شرایط بودند. به علاوه، عبارت "در اختیار قرار دادن” در این قانون این گونه تعریف میگردد: "دولت آن کشور اطلاع داشته باشد، و یا دلیل برای اطلاع داشتن در دست داشته باشد که خاک آن کشور برای انجام چنین اقداماتی [(ارسال مخفیانهی مواد هستهای به ایران)] مورد استفاده قرار میگیرد.” پس از ۱۱ سال شکایت و پیگیری ایالات متحده، [باید با اطمینان خاطر گفت که] دولت چین به روشنی از ماهیت اقدامات لی "آگاه است”.
• اظهارات تند سناتور ادوارد مارکی در مورد چشمپوشی دولت چین •کانتریمن در جلسهی سنا در مورد ناکامی چین در متوقف کردن دلالان چینی مانند لی از تهیهی مواد برای برنامهی هستهای ایران، این گونه توضیح داد: "دولت چین در حال حاضر از توان بازدارندگی اداری [در چنین موردی] برخوردار نیست، و در واقع هنوز قانون لازم به منظور نظارت کافی بر روی صادرات موادی که دارای کاربرد دوگانه هستند را به تصویب نرسانده است.” البته این را نیز باید گفت که بسیار بعید است که چین این توانایی را نداشته باشد که جلوی این گونه اقدامات لی و دلالانی همچون وی را بگیرد. ادوارد مارکی، سناتور دموکرات از ایالت ماساچوست نیز این مسئله را ردّ کرد و گفت "بسیار نامعقول است که این گونه جمعبندی کنیم که دولت چین توانایی جلوگیری ازاینگونه اقدامات را نداشته باشد.” وی سپس ادامه داد "دولت چین میگوید که … آنها نمیدانند چگونه باید جلوی [کارل لی و] دلالانی مانند وی را بگیرند، ولی میدانند که چگونه ۴۴ روزنامهنگار را در سال گذشته زندانی کنند و یا چگونه ۰۰۰,۲۷ مسلمان را در منطقهی ایغور به زندان بیندازند.” مارکی همچنین اظهار داشت که "شاید چین اصلاً این کار [(ارسال مخفیانهی مواد هستهای از چین به ایران)] را به بخش خصوصی واگذار کرده است … شاید چین این کار را انجام داده است تا مسئولیت را از روی دوش خود بردارد – در واقع، دولت چین … در تلاش است تا این گونه نشان دهد که در این کار دست ندارد، اما معلوم نیست که چگونه این همه در حق ایران، چین، و دیگر کشورها لطف میکنند.”
• افزایش روزافزون تبادلات میان ایران و چین •چین از طرق گوناگون و با به کارگیری این دلالان به عنوان گروههای نیابتی که ایران را در پیشبردِ برنامهی هستهای خود یاری میرسانند، سود میبرد. از آنجا که خودِ دولت چین بر روی صادرات دست ندارد، اقتصاد چین از این اقدامِ ادامهدار برای وارد کردن مواد مرتبط با برنامهی هستهای که دارای فنآوری بالایی میباشند [و فروشِ آنها به کشورهایی که نمیتوانند این مواد را به طور مستقیم از ایالات متحده و متحدان آن خریداری نمایند]، سود میبرد. و فراموش نکنیم که این مواد و فنآوریها را ایالات متحده و متحدان آن به طور ویژه به کشورهایی صادر میکنند که دولتهای آنها از تعهدات [پیمان] منع گسترش سلاح هستهای پیروی میکنند.
به علاوه، چین با حفظ رابطهای نسبتاً خوب با ایران و اجازه دادن به شرکتها و کارخانههای چینی به انجامِ دادوستد با کشوری که بیشتر کشورهای دیگر از انجام معامله با آن خودداری میکنند، سهم خود را در بازارهای ایران افزایش داده است – که این مورد، صادراتِ مواد قابل استفاده در گسترش سلاح هستهای به ایران را نیز در بر میگیرد. بنابراین، چین تا سال ۲۰۱۰ با اختلاف فراوان [نسبت به دیگر کشورهای خارجی] به بزرگترین سرمایهگذار خارجی در بخش انرژی ایران تبدیل شده بود. همچنین، چین که تشنهی [واردات] انرژی است و واردات نفت یک نیاز استراتژیک برای آن کشور به شمار میآید، به بزرگترین مشتری نفت ایران تبدیل شده است.
• چین ایران را به چشم متحد احتمالی در مقابله با قدرت آمریکا مینگرد •طبق گفتههای مایکل سینگ، مدیر ارشد پیشین امور خاورمیانه در شورای امنیت سازمان ملل، "چین به ایران به چشم یک شریک احتمالی جهت مقابله با قدرت ایالات متحده مینگرد؛ و بنابراین، این گونه به نظر میرسد که چین به جای استفاده از نفوذ و قدرت خود به عنوان یکی از بزرگترین مشتریان نفت ایران در جهت متقاعد ساختن ایران برای پیروی از [خواستههای] شورای امنیت سازمان ملل و [پیمان] منع گسترش سلاح هستهای، دارد به رفتاری دامن میزند که ایالات متحده و متحدان آن را تحریک میکند – و باید گفت که این رفتارِ چین حتی ممکن است ثبات خاورمیانه را برهم زند.”
• باید جلوی وارداتِ مخفیانهی مواد هستهای به ایران را گرفت •البته بدیهی است که جلوگیری از دور زده شدن توافق هستهای از سوی ایران به وسیلهی تأمین مخفیانه [ی مواد هستهای موردنیاز آن کشور] تا حدودی به مفاد و محتویات توافق و نحوهی اجرای توافق بستگی دارد. اگر ایران از منابع و روشهای پیشین خود برای قاچاق مواد [هستهای] موردنیاز خود [به درون کشور] پرده بردارد، کار ایالات متحده و متحدانش برای شناسایی، جلوگیری از، و ممنوع کردن این خریدها [ی غیرقانونی] از سوی ایران آسانتر خواهد شد. به علاوه، اگر بتوان "یک مجرای اختصاصی تأمین برای برنامهی هستهای ایران” را به درستی پایهریزی کرد و آن را سفت و سخت به اجرا درآورد، در آن صورت تشخیصِ این که آیا ایران از طریق قانونی و یا به صورت مخفیانه اقدام به تأمین مواد [هستهای] موردنیاز خود میکند، کارِ آسانتری خواهد بود. به علاوه، دسترسی نامحدودِ آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) به سایتها و تجهیزاتِ مشکوک ایران، و گفتگو با کارکنان ایرانی [شاغل در بخش هستهای آن کشور]، هم میتواند جلوی واردات پنهانی به ایران را بگیرد، و هم میتواند آژانس بینالمللی انرژی اتمی را قادر سازد تا در صورت دستیابی به اطلاعات موثق مبنی بر روی دادن چنین واردات [غیرقانونی]، پاسخی مناسب از خود نشان دهد.
• آمریکا باید به هر قیمت چین را با خود همراستا سازد •به هر ترتیب، با توجه به عدم همکاری پکن در جلوگیری از ارسال مواد هستهای از چین به ایران، هیچ یک از این اقدامها [به تنهایی] کافی نخواهد بود. توافق احتمالی ایالات متحده و چین [در مورد همکاری پکن برای ممنوع ساختن صادرات مواد هستهای از چین به ایران]، فرصتی بسیار مناسب و بهنگام پدید خواهد آورد که به چین و ایران یادآوری کند که پیروی نکردن از تعهدات هستهایشان به ایالات متحده، پیامدهایی برای آن دو کشور به همراه خواهد داشت.
منبع:
اشراف حمله داعش به عراق، جنگ عربستان سعودی علیه ایران است
اشراف: یک اندیشکده آمریکایی با مسئول دانستن عربستان در وحشیگریهای داعش عنوان کرد که ملکعبدالله همانطور که برای عقب نشاندن ایران سیاست سازماندهی سرنگونی بشار اسد در دمشق را در پیش گرفت ، وقایع عراق نیز میتواند فرصت جدیدی برای عربستان محسوب شود.
به گزارش اشراف، اندیشکده «واشنگتن» در مقالهای به قلم «سایمن هندرسون» مدیر برنامه سیاستهای خلیجفارس و انرژی این مؤسسه نوشت: حمله داعش به عراق، نشاندهنده جنگی گسترده در میان شیعه و سنی برای کنترل خاورمیانه است.احتمالاً جمله «مراقب آنچه آرزو میکنید باشید» میتوانست یا میبایست توصیه واشنگتن به عربستان سعودی و دیگر کشورهای حوزه خلیجفارس که از جهادگران سنی علیه بشار اسد در دمشق حمایت میکردند، باشد.
سایت خبری تحلیلی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه آن را صرفا جهت اطلاع نخبگان و تصمیمگیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاههای اندیشکدههای غربی منتشر میکند و دیدگاهها، ادعاها و القائات این گزارشها هرگز مورد تأیید اشراف نمیباشد.
■ شکست نوری مالکی، یکی از آرزوهای ملک عبدالله بوده است■
این هشدار در حال حاضر مناسبت بیشتری پیدا میکند، زیرا مبارزان تشنه به خون دولت اسلامی عراق و شام (داعش) به شمال غرب عراق وارد شده، باعث فرار صدها هزار نفر از همکیشان سنی خود گشته و در منطقه مرکزی شیعهنشین اطراف بغداد ایجاد رعب و وحشت کردهاند. مردم این مناطق بهدرستی حس کردهاند که در صورتی که پیشروی کاروان داعش متوقف نگردد، هیچ رحم و مروتی در کار نخواهد بود.
در طول سالیان، شکست نوری المالکی، نخستوزیر عراق، یکی از آرزوهای ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی بوده است. او که مالکی را مهره دستنشانده ایران میداند، از اعزام سفیر به بغداد خودداری کرده و حاکمان دیگر کشورهای شورای همکاری خلیجفارس همچون کویت، بحرین، قطر، امارات متحده عربی و عمان را نیز تشویق به اتخاذ چنین موضعی کرده است. گرچه این کشورها (مخصوصاً کویت و قطر) در برابر القاعده در کشورهای خود، آسیبپذیر هستند، ولی اغلب چشم خود را بر حمایت شهروندان کشورشان از گروههای رادیکال مانند جبهه النصره، یکی از فعالترین گروههای اسلامگرای مخالف بشار اسد در سوریه، میبندند.
■ ملک عبدالله تاکنون در مورد این تحولات، سکوت اختیارکرده است■
ملک عبدالله که در حال حاضر برای تعطیلات در مراکش به سر میبرد، تاکنون در مورد این تحولات، سکوت اختیارکرده است. او که بیش از ۹۰ سال سن دارد، علاقهای به پیوستن به توییتر ندارد، ولی تحولات ایجادشده میتواند باعث کوتاه کردن مدت اقامت او و بازگشت به کشورش شود. بدون شک، او متوجه شده است که همانطور که سیاست عقب نشاندن ایران به واسطه سازماندهی سرنگونی بشار اسد در دمشق توانسته نشانهای از موفقیتی قریبالوقوع باشد، وقایع عراق نیز میتواند فرصت جدیدی محسوب شود.
این چشمانداز ممکن است بسیاری از ناظران را دچار اشتباه کند. در هفتههای اخیر، گزارشهایی مبنی بر تمایل-البته با اکراه – برای ایجاد روابط جدید بین شورای همکاری خلیجفارس و ایران با میانجیگری امیر کویت که در سفرش به تهران و از طرف دیگر بازدید هیئتهای تجاری و بازرگانی، منتشر شده است.البته شواهدی مانند نمایش موشکهای چینی توسط عربستان که قادر به هدف قرار دادن تهران هستند و اعلامیه امارات متحد عربی، در مورد اجباری شدن خدمت سربازی برای جوانان، خلاف این مدعا را نشان میدهد.
■ تنش غالب، اختلاف بین اکثریت سنی و اقلیت شیعه در اسلام است■
فایده این قتلعام در عراق – اگر بتوان نامش را فایده گذاشت- این است که باعث روشن شدن موضوع شده است. در حال حاضر در این نمایش، پوشش ملی و هویت قومی نقش مهمی را ایفا میکنند. ولی تنش غالب، اختلاف بین اکثریت سنی و اقلیت شیعه در اسلام است. این پدیده توسط امثال داعش، در منطقه گسترده شده که به احتمال زیاد به مقابله با پشتیبانی مالکی از اسد نیز مربوط میشود. داعش ماشین کشتار بیرحمانهای است که حس تحقیر شیعیان به وسیله سنیها را به وسیله اعمال افراطی و خونین نشان میدهد. پادشاه عربستان باید بیشتر از دیگر برادرانش مراقب باشد که از توهینهای مذهبی مستقیم، دوری جوید. اما بدون شک، این همان تحقیر است که باعث و بانی عبارتی فاش شده از جانب او در ویکیلیکس گردیده:”قطع سرِ مار “. او با این عبارت، حکومت مذهبی در تهران را مدنظر قرار داده است. (تعصب همیشه در خاورمیانه وجود داشته است: مقامات دولت عراق برای نوع رفتاری که با ملتشان در پیش میگیرند، از مردم عراق خواسته بودند که شیعه یا سنی بودن خود را مشخص کنند.)
■ مسیر آینده کشورهای عربی به عبدالله، زاید و سیسی بستگی دارد■
با وجود تلاشهای بسیار، به ویژه از جانب واشنگتن که از ملک عبدالله خواسته بودند از قدرت کنارهگیری کند، ولی او هنوز هم سرحال است، گرچه گاهگداری از اکسیژن استفاده میکند- همانند وقتی که باراک اوباما در ماه مارس با او دیدار کرد و در عکسها مشخص بود که لولههای اکسیژن به بینی او وصل است. هنگامی که شیخ محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی، که پس از سکته برادر بزرگترش حاکم کنونی امارات متحده عربی است با ملک عبدالله در تاریخ 4 ژوئن دیدار کرد، پادشاه عربستان با هر دو دست با او دست داد. موضوعات مورد بحث افشا نشد، ولی از آنجایی که زاید در حال رفتن به قاهره بود احتمالاً باید مربوط به موفقیت عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور جدید مصر در انتخابات بوده باشد، که از جانب ریاض و ابوظبی، عاملی باثبات محسوب میشود. البته السیسی، امتیاز مثبت خود را به خاطر مخالفت با اخوان المسلمین، گروهی که اعتبار اسلامی خود را در تقابل با کشورهای پادشاهی عرب به دست آورده بود، ثابت کرده است. در حال حاضر عبدالله، زاید و سیسی سه تن از رهبران اصلی جهان عرب هستند. در واقع، مسیر آینده کشورهای عربی به این افراد (و جانشین ملک عبدالله) بستگی دارد.
■ چرا عراق اهمیت دارد■
برای کسانی که از این دستهبندیها در جهان عرب گیج شدهاند و کسانی که عبارت “دشمنِ دشمنِ من، دوست من است” را ابزاری محدود محسوب میکنند، مهم است که به شکاف حداقل حدودی، بین سنی و شیعه و تقسیم جهان عرب و ایرانیان توجه کنند. از لحاظ جغرافیای سیاسی، عراق – که اکثراً شیعهمذهب ولی در عین حال عرب هستند – پیوندبخش این دو جهان است. جنبه اضافی و اغلب گیجکننده که گرچه به لحاظ تاریخی سیاست اصلی عربستان را تشکیل داده است: تمایل به حمایت از اهل سنت افراطی خارج از کشور و جلوگیری از فعالیت آنها در داخل عربستان است. از این رو، حمایت تسلیحاتی ریاض از اسامه بنلادن در زمانی که او رهبری جهادگران در افغانستان تحت کنترل اتحاد جماهیر شوروی را برعهده داشت، و مدارا با مبارزان چچن، بوسنی و سوریه، از آن جمله است.
■ حمایت عربستان از مبارزان جهادی همچنان ادامه دارد■
هنگامی که در سال 2011 شورش علیه بشار اسد گسترده شد و نگرانی ریاض در مورد برنامه هستهای ایران افزایش یافت، وزارت اطلاعات عربستان به فکر راهحل افتاد و شروع به حمایت از سنیهای مخالف، خصوصاً عناصر رادیکالتر نمود، این استراتژی به وسیله شاهزاده بندر بن سلطان، رئیس اطلاعات و سفیر سابق در واشنگتن، ارائه شده بود. رهبری عملیات در ماه آوریل، هنگامی که بندر با ناامیدی آشکار در قبال رویکرد محتاطانه دولت اوباما استعفا کرد، تغییر یافت ولی به نظر میرسد که حمایت عربستان از مبارزان جهادی همچنان ادامه دارد. (عملیات داعش در عراق نوعی غافلگیری تاکتیکی در برداشت که بندر در فکر آن بود، اما هیچ مدرک مستدلی در این مورد وجود ندارد).
■ دوحه به خاطر خشم ایران از ماجراجویی در عراق خودداری میکند■
در نبرد پرسرعتی که در حال حاضر شمال عراق را در برگرفته است، بسیاری از متغیرها دخیل هستند. گزینه انفعال از جانب واشنگتن، باید به خاطر سرنوشت بیست هزارغیرنظامی آمریکایی که هنوز در عراق باقیماندهاند، مورد بررسی قرار گیرد (گرچه ارتش آمریکا، مدت طولانی استکه این کشور را ترک کرده است). قطر، فرصتطلب منطقه، به احتمال زیاد در حال بررسی گزینهها، در حال تحریک رقیب منطقهای خود، عربستان سعودی است، و در عین حال سعی دارد حساسیت ایران را برنینگیزد. هنوز هیچ شواهدی از دخالت قطریها و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی که به تازگی جشن اولین سال به قدرت رسیدن خود پس از کنارهگیری پدرش در سال 2013 را برگزار کرد، وجود ندارد. ممکن است او به واسطه سرزنشهای آشکار، که از دیگر اعضای شورای همکاری خلیجفارس پس از دخالتش در امور داخلی حکمرانیدیگر برادران خود دریافت کرد، متنبه شده باشد.
علاوه بر این، ممکن است دوحه به خاطر خشم ایران از ماجراجویی در عراق خودداری میکند. قطر که به تازگی به 5 تن از رهبران طالبان در جریان مبادله بو برگدال پناهندگی داده است، به وضوح جایگاه خود را در اختلاف بین سنی و شیعه مشخص کرد.
■ رویارویی مستقیم بین نیروهای عربستان و ایران بسیار بعید به نظر میرسد■
سابقه تاریخی بالقوه مهمی در مورد معضل ریشه گرفتن داعش از عربستان سعودی وجود دارد ولی این کشور تمایل به تهدید پادشاهی خود به وسیله پیشرفت هرچه بیشتر این گروه ندارد. در سالهای 1920، مبارزان متعصب مذهبی اخوان، که به ابن سعود برای تسخیر عربستان سعودی کمک کردند، بخش تحتالحمایه انگلیس در عراق و کرانه باختری رود اردن را نیز مورد تهدید قرار دادند. ابن سعود، پدر پادشاه کنونی عربستان، به انگلیسیها برای قتلعام اخوان با هواپیماهای مجهز به مسلسل، اختیار تام داد، و هنگامی که اخوان او را در نبرد سبیلا، در سال 1929 تهدید کردند، شخصاً نیروهایش را برای خاتمه کار فرستاد.
چنین پایان شستهرفتهای، برای هرجومرج در حال گسترش در دره رودخانه فرات، بسیار دور از تصور است. در این مرحله، رویارویی مستقیم بین نیروهای عربستان و ایران بسیار بعید به نظر میرسد، گرچه دخالت مستقیم سپاه پاسداران انقلاب ایران را نیز نمیتوان انکار کرد. آنچه روشن است اینکه، به نظر میرسد جنگ داخلی سوریه، با جنگ داخلی در عراق همراه خواهد شد. داعش در حال حاضر نامی برای قلمرو خود با عنوان خلافت شام مشخص کرده است. ممکن است لازم شود که واشنگتن نیز نام و همینطور سیاستی جدید برای این منطقه تعیین نماید.