سلام خوزستان
انتشار اخبار سیاسی- اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خوزستانسلام خوزستان
انتشار اخبار سیاسی- اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خوزستانیک تحلیل سیاسی
خوزنیوز / دکتر اله کرم صالحی: در سرشماری سال 1390 نرخ بیکاری استان خوزستان 25.7 درصد اعلام شده است این در حالی است که بسیاری از مسئولین استان بویژه نمایندگان محترم معتقدند که نرخ بیکاری استان بیشتر از این رقم می باشد. استانی که به لحاظ داشتن برخی از ویژگیهای خاص، به استان زرخیز کشور معروف است. ویژگیهایی از قبیل وجود زمین‌های هموار و مستعد کشاورزی ، آب‌و‌هوای جلگه‌ای و کوهستانی، تعدد رودخانه‌های پرآب کشور، وجود شبکه‌های اصلی راه‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی، مجاورت با خلیج فارس و وجود بنادر مهم کشور، وفور معادن و منابع زیرزمینی گوناگون، وجود مراکز عمده صنعتی و تولید منابع انرژی(نفت، گاز و برق) و تقدیم هزاران شهید و جانباز این استان را نسبت به سایر استان‌ها متمایز نموده است. با این ویژگی‌‌‌ها و پتانسیلهای بسیار زیاد، متاسفانه این استان صنعتی از استانهای محروم کشور بشمار می رود. بیکاری، بالابودن درجه حرارت وشدت گرمای آزاردهنده و اخیراً آلودگی ناشی از ریزگردها از جمله عوامل مهمی هستند که نقش موثری در تشدید محرومیت و مهاجرت‌فرستی استان داشته‌اند. با توجه به رشد جمعیت استان و نرخ رشد بیکاری که در جدول شماره یک نشان داده شده است، ملاحظه می گردد که بین رشد جمعیت فعال و جویای کار و رشد بیکاری نسبت مناسبی وجود ندارد. درصد تغییرات نرخ بیکاری نسبت به تغییرات رشد جمعیت فعال در سال 90 بیش از 7 برابر می باشد یعنی جمعیت فعال نسبت به پنج سال قبل حدود 4.5 درصد رشد داشته در حالی که در همین مدت تعداد بیکاران 33% افزایش یافته است و این علامت خوبی برای استان زرخیز خوزستان نمی باشد.
جدول شماره1: نرخ رشد جمعیت و نرخ بیکاری استان خوزستان
ردیف | سال سرشماری | تعداد جمعیت | متوسط رشد سالانه جمعیت | جمعیت فعال استان | درصد افزایش | تعداد بیکاران | نرخ بیکاری | درصد افزایش |
1 | 1355 | 118 187 2 | 3.1 | 968 544 | - | 411 80 | 14.7 % | - |
2 | 1365 | 978 681 2 | 2.1 | 044 609 | 11.7 | 023 134 | 22% | 66.7 |
3 | 1375 | 772 746 3 | 3.36 | 766 870 | 42.9 | 617 140 | 16.1 % | 4.9 |
4 | 1385 | 979 274 4 | 1.33 | 344 229 1 | 41.2 | 308 237 | 19.3 % | 68.7 |
5 | 1390 | 720 531 4 | 1.17 | 452 284 1 | 4.48 | 044 330 | 25.7 % | 33 |
افزایش بیکاری افزون بر مشکلات اقتصادی و معیشتی برای بیکاران و خانواده‌های آنها، باعث گسترش بزه‌های اجتماعی و ناهنجاری‌های رفتاری گردیده بگونه‌ای که به سخن برخی از مسئولین استان این پدیده شوم باعث افزایش میزان خودکشی در استان گردیده است. اعداد این جدول بخوبی نشان می‌دهد که برای اشتغال جمعیت جوان و فعال استان در طی سال‌های گذشته واقعاً غفلت شده است. تعداد واحدهای صنعتی بزرگ و کارخانه‌های تاسیس شده در استان طی پنج دهه گذشته که در جدول شماره دو منعکس شده نیز این مساله را تایید می‌نماید. صرفنظر از شاغلین در کسب‌و‌کارهای کوچک(خدماتی، تجاری و صنعتی) و مشاغل آزاد، بیشترین حجم شاغلین استان یا در سازمان‌های دولتی (بویژه آموزش، بهداشت و درمان و واحدهای نظامی) و شرکت‌های دولتی (نفت و گاز ، آب وبرق ، مخابرات، راه‌آهن، بنادر و کشتیرانی) می باشد و یا در واحدهای صنعتی وتولیدی بزرگ که در جدول شماره 2 بیان شده‌اند، شاغل می باشند. با توجه به سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی، سیاست‌های کلان برنامه‌ای جهت افزایش سطح عمومی اشتغال در دهه اخیر بر توسعه بخش خصوصی متمرکز شده است.
جدول شماره2: واحدهای صنعتی و تولیدی بزرگ استان که طی دولتهای گذشته تاسیس شده‌اند
ردیف | نام دولت | شرح واحدهای صنعتی استان |
1 | قبل از انقلاب | 1- کشت و صنعت هفت تپه 2- تصفیه شکر اهواز 3- کارخانه قند اهواز 4- کارخانه قند دزفول(شوش) 5- کشت و صنعت کارون 6- گروه ملی صنعتی فولاد اهواز7- نورد لوله اهواز 8- لوله سازی اهواز 9- مجتمع فولاد اهواز 10- نورد سنگین کاویان 11- شرکت صنعتی سپنتا 12- لوله سازی خوزستان 13- راکتورسازی اهواز 14- مجتمع شیمیایی رازی 15- شیمیایی پاسارگاد 16- مجتمع شیمیایی فارابی 17- پتروشیمی بندرامام (شامل پتروشیمی‌های خوارزمی، بسپاران، کیمیا، فراورش، آب ونیرو) 18- پتروشیمی آبادان 19- پالایشگاه آبادان 20- پالایشگاه گاز بیدبلند 21- سد دز 22- سد شهید عباسپور 23- نیروگاه زرگان 24- نیروگاه رامین 25- کاغذ پارس 26- فارسیت اهواز 27- سیمان بهبهان 28- شرکت کربن ایران |
1 | دولت میرحسین موسوی 1368-1360 | بروز جنگ تحمیلی و نبودن امنیت لازم برای سرمایهگذاری |
2 | دولت هاشمی رفسنجانی 1376-1368 | الف: واحدهای صنعتی آغاز شده: 1- کارخانه کاغذسازی کارون(از 68 شروع و تا کنون به بهره برداری نرسیده است) 2- سد مسجدسلیمان (70) 3- سد کرخه (70) 4- سیمان کارون (71) 5- سیمان خوزستان (72) 6- سد کارون سه (74) 7- سد جره رامهرمز(74) 8- پتروشیمی خوزستان(76) ب: واحدهای به بهره برداری رسیده: هیچ |
3 | دولت محمد خاتمی 1384-1376 | الف: واحدهای صنعتی آغاز شده: 1- پتروشیمی شهید تندگویان(77) 2- پتروشیمی امیرکبیر(77) 3- پتروشیمی مارون(77) 4- پتروشیمی بوعلی(77) 5- پتروشیمی فن آوران(77) 6- کشت و صنعت فارابی (77) 7- کشت و صنعت دعبل خزایی(77) 8- کشت و صنعت امیرکبیر(78) 9- کشت و صنعت امام خمینی(78) 10- کشت و صنعت میرزاکوچک خان جنگلی(78) 11- پتروشیمی فجر (78) 12- پتروشیمی اروند(79) 13- نیروگاه گازی آبادان(80) 14- پتروشیمی شیمی بافت(79) 15- پتروشیمی کارون(80) 16- پتروشیمی غدیر(81) 17- سد گتوند(82) 18- فولاد اکسین(82) 19- کشت و‌صنعت سلمان فارسی(83) 20- سد مخزنی بالارود(84) ب: واحدهای صنعتی به بهره‌برداری رسیده: 1- سیمان خوزستان(76) 2- کشت و صنعت امیرکبیر(79) 3- سیمان کارون(79) 4- سد کرخه(80) 5- سد مسجدسلیمان(80) 6- کشت و صنعت دعبل خزایی(80) 7- کشت و صنعت امام خمینی (81) 8- پتروشیمی فجر(81) 9- پتروشیمی امیرکبیر(81) 10- پتروشیمی شیمی بافت(82) 11- نیروگاه گازی آبادان(82) 12- پتروشیمی خوزستان(82) 13- پتروشیمی بوعلی(82) 14- سد کارون سه(83) 15- کشت و صنعت میرزاکوچک خان جنگلی(83) 16- پتروشیمی شهید تندگویان(83) 17- پتروشیمی فن آوران(83) 18- پتروشیمی مارون(84) 19- کشت و صنعت سلمان فارسی(84) |
4 | دولت محمود احمدی نژاد 1392-1384 | الف: واحدهای صنعتی آغاز شده : 1- کشت و صنعت دهخدا(85) 2- سیمان امیدیه خوزستان(85) 3- پتروشیمی شیمی تکس آریا(86) 4- نیروگاه گازی خرمشهر(86) 5- کارخانه فولاد شادگان(86) 6- پتروشیمی اندیمشک(87) 7- نیروگاه گازی ماهشهر(89) 8- پتروشیمی سلمان فارسی(89) 9- پتروشیمی مسجدسلیمان(90) ب: واحدهای صنعتی به بهره برداری رسیده: 1- کشت و صنعت فارابی(85) 2- پتروشیمی کارون(87) 3- نیروگاه گازی خرمشهر(88) 4- فولاد اکسین(88) 5- پتروشیمی غدیر(88) 6- پتروشیمی اروند(89) 7- سد گتوند(90) 8- کشت و صنعت دهخدا(90) 9- پتروشیمی شیمی تکس آریا(92) 10- سد جره رامهرمز(92) 11-پتروشیمی سلمان فارسی(92) ج: واحدهای صنعتی مصوب شده که یا اصلا ً شروع نشده ویا به علت درماندگی مالی در همان مراحل ابتدایی کار متوقف شده‌اند: 1- پالایشگاه دوم گازی بیدبلند 2- پتروشیمی شادگان 3- پالایشگاه دوم آبادان 4- پالایشگاه خوزستان 5- کارخانه آلومینیوم مسجدسلیمان 6- واحدهای 7و8 نیروگاه رامین 7- نیروگاه 1000 مگاواتی کوت عبدالله 8- سیمان دز جم دزفول 9- نیروگاه اتمی دارخوین 10- سد سردشت دزفول 11- نیروگاه گازی مسجدسلیمان 12- پتروشیمی‌های نوین، ابن سینا و ارک ماهشهر |
احداث و راه اندازی واحدهای صنعتی بزرگ توسط بخش خصوصی مستلزم تهیه طرح توجیهی اقتصادی، صرف زمان بلندمدت، تامین منابع مالی آن و حمایت دولت میباشد که با توجه به وجود منابع سرشار انرژی و استعدادهای بالقوه محیطی در استان برای تاسیس و راه‌اندازی اینگونه واحدها توجیه فنی و اقتصادی فراوانی وجود دارد مع‌الوصف آنچه که در این راستا مهم می باشد ایجاد بسترهای لازم برای جذب سرمایه گذار و حمایت و مشارکت دولت در فراهم نمودن اینگونه زیرساخت‌های صنعتی است. همانگونه که در جدول شماره 2 آمده است بیشترین واحدهای صنعتی احداث شده در استان مربوط به قبل از انقلاب و در دوران دولت خاتمی (با علم باینکه فاز مطالعات بیشتر این واحدها در زمان دولت آقای هاشمی انجام شده است) میباشد که حتی برخی از آنها هم مانند کارخانه‌های قند و تصفیه شکر و کاغذ پارس در سال‌های اخیر با مشکلات نگران کننده‌ای مواجه و به صورت نیمه تعطیل درآمده‌اند. متاسفانه کمترین اقدامات اجرایی در خصوص احداث واحدهای صنعتی بزرگ استان در دولت احمدی‌نژاد بوده است در حالی که بیشترین درآمد حاصل از تولید و فروش انرژی در دولتهای گذشته در این دولت بوده است. در دولت خاتمی عملیات اجرایی 20 طرح صنعتی بزرگ در استان آغاز ولی در دولت احمدی‌نژاد فقط 9 طرح صنعتی بزرگ آغاز شد. چند واحد صنعتی بزرگ معدودی هم که در دولت گذشته به بهره‌برداری رسیده‌اند یا بیشتر حجم کار آن در دولت خاتمی انجام شده بود و یا کاملاً توسط بخش خصوصی به نتیجه رسیده است. البته آمارها نشان از رشد قابل قبولی از تعداد کارگاه‌های صنعتی کوچک در استان داشته است که آنهم بیشتر در شهرک‌های صنعتی شهرهای بزرگ استان بوده است که متاسفانه اغلب این کارگاه‌ها در یک سال اخیر به دلیل مشکلات ناشی از کاهش تقاضا، مواد اولیه و منابع‌مالی به صورت نیمه تعطیل و به ناچار اقدام به تعدیل نیروی انسانی نموده‌اند. با این‌حال در برخی از شهرهای استان حتی یکی از این کارگاه‌ها وجود ندارد. بیشتر پروژه‌های صنعتی بزرگ استان که در دولت نهم و دهم تصویب شد یا در حد تصویب و کلنگ‌زنی باقی مانده و یا روند عملیات اجرایی آنها متوقف و یا بسیار کند و بصورت لاک‌پشتی است که این در شان و خواستگاه مردم شهیدپرور خوزستان نمی باشد.
رشد جمعیت جوان آماده به کار استان (براساس سرشماری سال90 بیشترین هرم سنی جمعیت استان مربوط به رده‌های سنی 29-20سال است) و عدم صدور مجوز استخدام در دستگاه‌ها و موسسات دولتی از یکطرف و سرمایهگذاری بسیار پایین دولت به بهانه گسترش بخش خصوصی، عدم تامین زیرساخت‌های مناسب برای حل مشکلات سرمایهگذاری توسط بخش خصوصی، بی‌توجهی مسئولین به شاخص‌های توسعه در استان و عدم برنامه‌ریزی بلندمدت، از دست دادن فرصت‌های بالقوه در دوران دفاع مقدس، عدم تخصیص اعتبارات لازم و کمبود منابع مالی و نقدینگی، پرداختن به پروژه‌ها و طرحهای کوتاه‌مدت و کم‌بازده، گسترش بخش‌های نامولد و سوداگری، عدم تدوین سند چشم‌انداز اشتغال در استان، عدم بکارگیری مدیران توانمند و استراتژیست در سطوح کلان تصمیم‌گیری، عدم شناخت و استفاده مناسب از اکثر ظرفیت‌های بالقوه استان و اخیراً تحریم‌های بین‌المللی از طرف دیگر نرخ بیکاری را در استان تشدید و موجب افزایش آن شده است تا جایی‌که متاسفانه 7 شهرخوزستان (مسجدسلیمان، باوی، دشت‌آزادگان، شادگان، اندیمشک، اندیکا و خرمشهر) از بالاترین نرخ بیکاری در کشور برخوردار بوده‌اند.
اکنون با شاخص‌هایی که دولت تدبیر و امید در انتخاب استاندار مجرب ومتعهد خوزستان اتخاذ نموده است امید می‌رود با تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت تدابیری اندیشیده شود که معضل بیکاری استان با همت عالی دولتمردان در کوتاه‌مدت از حالت بحران خارج شود. در این راستا استاندار محترم عنایت فرمایند:
1- مشکل تامین مالی پروژه‌های صنعتی اشتغالزایی که در دولت قبلی پیشنهاد و مصوب شده به شکل مناسبی مرتفع و از حالت رکود و تعلیق خارج و فعال گردند(6 طرح نیمه تمام و 15طرح بلاتکلیف طبق جدول2).
2- هدایت منابع مالی بانک‌ها به سوی بخش تولید و مشارکت آنها در تامین منابع مالی واحدهای صنعتی بزرگ و اشتغالزا
3- راه اندازی سایت اشتغال و فراخوان کلیه بیکاران استان و اختصاص یک سهمیه اشتغال برای هر خانواده در فاز اول
4- الزام مدیران کلیه دستگاه‌ها ، موسسات و واحدهای صنعتی به اشتغال نیروهای بومی و اجتناب از بکارگیری نیروی انسانی غیربومی
5- استفاده مناسب از اعتبارات تخصیصی شرکت نفت (دو درصد مصوب) در واحدهای اشتغالزا (متاسفانه از این اعتبارات بیشتر برای کسری بودجه شهرداریها بویژه در شهرستان‌های نفتی استفاده می شود)
6- الزام مدیران کلیه دستگاه‌ها ، موسسات و واحدهای صنعتی نسبت به معرفی یک نفر از کارکنان خود به منظور ارائه آمارهای اشتغال ماهیانه هر واحد بصورت مستقیم
7- تعیین یک کارگروه تخصصی به منظور بررسی مشکلات واحدهای تولیدی و صنعتی نیمه تعطیل استان و ارائه راه‌حل‌های مناسب جهت احیاء مجدد آنها
8- تعیین یک کارگروه تخصصی از مدیران و کارشناسان زبده به منظور شناسایی و معرفی ظرفیت‌های بالقوه
استان جهت اجرای طرحهای صنعتی زیربنایی
9- با وجود پنج پارک علم و فناوری و تعداد زیادی واحدهای دانشگاهی و همچنین مراکز صنعتی گوناگون در سطح استان می توان با برقراری و ارتباط بین آنها، از ایده های نو برای کارآفرینی و حل مشکلات فنی و تخصصی واحدهای صنعتی بهره جست و با پیوند صنعت و دانشگاه گامهای موثری برای اشتغالزایی برداشت.
10- تلاش در جهت افزایش اعتبارات عمرانی در بودجه‌های دستگاه‌‌های اجرایی دولتی استان
11- بررسی موانع تجارت خارجی با کشورهای هم‌مرز استان و رونق دادوستد بین‌المللی از طریق بنادر آزاد استان
12- بررسی و استفاده از منابع نفت و گاز حوزه خلیج فارس در محدوده جغرافیایی استان خوزستان
13- با توجه به وجود منابع سرشار نفت و گاز در جنوب و بزرگترین شرکت‌های نفتی در خوزستان ، ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و پایین دستی و صنایع فراوری به منظور تولید محصولات فراوری شده از قبیل انواع گازهای سبک و مایع، مواد سوختی سبک و سنگین، روغن ها، پارافین ها ، قیر و کک و.... می‌تواند ضمن اینکه ارزش افزوده‌ی بالایی را در صنعت نفت بوجود آورد، زمینه اشتغال زیادی را ایجاد نماید، این کار نیاز به سرمایهگذاری کلان در جهت ایجاد مجمتع‌های بزرگ فرآوری نفت وگاز دارد.
14- با وجود منابع فراوان تولید فولاد و انرژی در استان بنظر می‌رسد راه‌اندازی کارخانه تولید خودرو که از صنایع مادر میباشد و خود دارای صنایع وابسته زیادی است و می‌تواند در اشتغالزایی استان نقش موثری ایفا نماید در دستورکار مطالعاتی و بررسی طرح توجیهی اقتصادی آن بویژه در شهرهای شمالی و شرقی استان که از نظر آب‌وهوایی و دوری از مرز دارای شرایط بهتری هستند، قرار گیرد.
15- باتوجه باینکه تعداد بیکاران استان طبق آخرین سرشماری 000 330 نفر می باشد، حداقل باید مجوز یک سوم از این تعداد برای اشتغال در بخش های دولتی و مراکز آموزشی و نظامی استان فراهم گردد. یک دهم را می‌توان با تعامل با بخش‌های صنعتی استان جایگزین نیروهای بازنشسته نمود. با راه‌اندازی واحدهای نیمه‌تعطیل، فعال شدن شهرک‌های صنعتی و اجرای طرحهای صنعتی جدید می‌توان حجم قابل توجهی را بکارگرفت. با توجه به استعدادهای فراوان استان در بخش کشاورزی و انرژی بویژه انرژیهای نو، چنانچه دولت حمایت کند می‌توان بخشی از بیکاری استان را در این بخش‌ها به شکل خوبی مدیریت و حل نمود.
16- ارائه طرحهای توجیهی اقتصادی در زمینه‌های گوناگون با پیش بینی میزان سرمایهگذاری و عایدات آن در یک سایت خاص، به منظور آشنایی و تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای راه‌اندازی کارگاه‌های صنعتی کوچک بویژه در شهرستان‌های کمتر توسعه‌یافته استان
17- متاسفانه طرحهای زود بازده نتوانست مشکل بیکاری را حل کند و یک راه موقتی بشمار می‌آید لذا آزموده را آزمودن خطاست و با چنین ابزاری نباید به جنگ بیکاری رفت. برای اجرای واحدهای بزرگ به سرمایه هنگفت و مشوق‌های انگیزشی نیاز است و ضرورت دارد که حتماً دولت خود مستقیماً در اینگونه سرمایه‌گذاری‌ها با بخش خصوصی مشارکت نماید. پس از احداث و راه اندازی می تواند از طریق بورس سهم خود را به بخش خصوصی واگذار نماید. بنظر می‌رسد یکی از دلایلی که سرمایهگذاری مناسب در زیرساخت‌های صنعتی استان انجام نشده است، کنار کشیدن دولت از اینگونه واحدهای زیربنایی و عدم وجود سرمایه‌گذار توانمند در استان میباشد. کینز اقتصاددان بزرگ قرن بیستم معتقد است که ناکافی بودن میزان سرمایهگذاری بخش خصوصی، حجم درآمد و اشتغال را در سطحی پائینتر از میزان مطلوب نگاه میدارد و در نتیجه تقاضای موثر به میزان لازم بالا نمیرود و منجر به بیکاری مزمن میشود و نقش و خاصیت سرمایهگذاری دولتی پر کردن خلاء و جبران کمبودهای ناشی از تفاوت بین سرمایه گذاریهای بخش خصوصی و سطح اشتغال ناقص ناشی از آن با میزان سرمایه گذاریهای لازم برای اشتغال کامل است.
18- چنانچه تمهیداتی اندیشیده شود که یک چهارم از منابع مالی حاصل از فروش خدمات عمومی(آب، برق، تلفن، نفت و گاز) و محصولات تولیدی به عنوان منابع نقدی در استان نگهداری و جریان داشته باشد، بانک‌های استان قطعاَ قادر خواهند بود واحدهای صنعتی و تولیدی را بنحو شایسته پشتیبانی نمایند و آنگاه در استان واحدی به خاطر درماندگی مالی وجود نخواهد داشت. متاسفانه بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها منبع مالی آنچنانی در استان باقی نمی‌ماند و بدینوسیله فرصت‌های بالقوه از بانک‌ها و مدیران اجرایی گرفته شده است.
